Trends en ontwikkelingen
Bij het uitvoeren van onze taak is het belangrijk te weten welke factoren van invloed kunnen zijn op onze activiteiten. In dit hoofdstuk beschrijven we de belangrijkste trends en ontwikkelingen die om ons heen spelen en wat ons op basis daarvan te doen staat.
Wat we om ons heen zien
De wereld om ons heen verandert. De economie groeit en de verwachtingen van klanten worden hoger. Dat is niet nieuw. Maar wat wel anders is, is de versnellende energietransitie. De Nederlandse ambitie is om in 2030 de uitstoot van CO2 met 49% gereduceerd te hebben ten opzichte van 1990. In 2019 is de Klimaatwet aangenomen en hebben overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties het Klimaatakkoord gepresenteerd als onderdeel van de Klimaatwet. In het Klimaatakkoord staan afspraken over de inpassing van 35 terawattuur aan duurzame opwek op land, het anders verwarmen van miljoenen woningen en het plaatsen van extra laadpunten voor elektrisch vervoer. Onze grootste uitdaging is ervoor te zorgen dat de energie-infrastructuur op tijd klaar is.
(Inter)nationale klimaatdoelen
Economische groei
De economie groeit. Voor Alliander betekent dit dat er meer nieuwe huizen, bedrijven en gebouwen aangesloten moeten worden. Bovendien neemt de vermogensvraag door de groei van bedrijven aanzienlijk toe. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de sterke toename van het aantal datacenters, de groeiende vraag naar grotere aansluitingen en de stijgende vraag naar uitbreiding van vermogen bij huidige afnemers.
Energietransitie
We zien in de praktijk dat de energietransitie leidt tot meer lokale opwek én gebruik van energie: zonne-energie wordt steeds betaalbaarder en in de regio’s waar Alliander actief is, zijn veel grootschalige zonneparken gerealiseerd, mede dankzij de SDE+ (Stimulering Duurzame Energieproductie)-subsidie. Verder worden er diverse windparken gerealiseerd en is elektrisch vervoer en de bijbehorende laadinfrastructuur niet meer weg te denken uit het straatbeeld: in 2019 sloten we 1.700 publieke laadpalen aan (ruim twee keer zoveel als in 2018). Om de afspraken uit het Klimaatakkoord waar te maken, wacht ons de komende tien jaar een enorme hoeveelheid werk. Systeemstudies laten zien dat de elektriciteitsvraag in 2050 minimaal is verdubbeld. We kunnen ons niet veroorloven om dat werk niet te verzetten. We willen dat Nederland de klimaatdoelen haalt, en dat klanten de capaciteit en energie krigen die ze willen.
Naast de grote aandacht voor het terugbrengen van de CO2-uitstoot speelde in 2019 ook de stikstof- en PFAS-problematiek. Eind 2019 heeft de overheid maatregelen getroffen die stilgevallen werkzaamheden weer op gang helpen, waaronder verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen en het verhogen van de PFAS-norm. De nieuwbouw is echter pas vanaf 2024 weer volledig hersteld: tot 2023 worden in ons verzorgingsgebied vanwege (tijdelijk) stilgelegde bouwprojecten minder woningen opgeleverd dan gepland.
Tekort aan technisch personeel
Met de energietransitie en het toenemend aantal aanvragen voor aansluitingen en extra vermogen gaat een grote hoeveelheid elektrotechnisch werk gepaard. Hiervoor zijn in Nederland tienduizenden technische vakmensen extra nodig. Het is een uitdaging voor de bouwsector, installatiebranche en netbeheerders om de vacatures in te vullen.
Afscheid van aardgas en kolen
In 2030 wil Nederland gestopt zijn met het gebruik van aardgas uit Groningen. Ook moeten dan alle kolencentrales gesloten zijn. Er ontstaan op steeds meer plaatsen initiatieven om het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals aardgas, uit te faseren. De aansluitplicht voor gasaansluitingen in nieuwe gebouwen is bijvoorbeeld al afgeschaft en 69% van de aanvragen voor nieuwbouw en renovaties is inmiddels aardgasloos. Alle gemeenten werken aan een eigen transitievisie warmte. Daarin beschrijven ze hoe per wijk afscheid genomen gaat worden van aardgas en welk alternatief ervoor in de plaats komt. Alliander staat de gemeenten en provincies daarin met kennis en ervaring bij. De transitievisies zijn in 2021 klaar.
Stijgende kosten van de energievoorziening
Door grote investeringen in de energienetten zullen de kosten voor netbeheer stijgen. De betaalbaarheid van de energierekening komt hierdoor in steeds meer huishoudens onder druk te staan.
Digitalisering
Digitalisering leidt tot nieuwe kansen voor consumenten en bedrijven om inzicht te krijgen in hun energierekening en energie te besparen. Voor netbeheerders biedt digitalisering mogelijkheden om meer inzicht te krijgen in de gevolgen van de energietransitie, de staat van de netten en investeringsmogelijkheden. Daarnaast leidt digitalisering tot nieuwe mogelijkheden voor de markt om energie in te kopen, te verhandelen en uit te wisselen.
De impact voor Alliander
De ontwikkelingen vereisen forse investeringen in onze netten. Het betekent ook: heel veel werk.
In delen van onze netten nadert het gebruik de maximale capaciteit. De capaciteit die bijvoorbeeld een gemiddeld zonnepark levert, is vergelijkbaar met het elektriciteitsverbruik van een middelgrote stad. Liander heeft veel aanvragen van zonneparken liggen, met name in landelijke gebieden waar de kabels dun zijn omdat de vraag naar elektriciteit laag was. Oorzaak is de forse toename aan subsidies voor zonneparken in de afgelopen twee jaar. We werken met man en macht aan het oplossen van deze knelpunten door het verzwaren van de netten en toepassen van innovatieve oplossingen. Dit kost echter tijd. Tot die tijd bestaat de kans dat we in sommige gebieden nog niet de capaciteit kunnen leveren die de klant vraagt.
Voor netbeheerders is het essentieel om vroegtijdig op de hoogte te zijn waar wat aan de infrastructuur moet gebeuren zodat investeringsbeslissingen tijdig genomen kunnen worden. Daarom willen de netbeheerders dat de omschakeling naar duurzame energie op een beheersbare manier gerealiseerd wordt. De afspraken in het Klimaatakkoord en de totstandkoming van de Regionale Energiestrategieën zijn daarin cruciaal. Alliander (en met name netbeheerder Liander) staan gemeenten en provincies hierin met kennis en kunde bij.
Onze opdracht voor de samenleving
De trends, ontwikkelingen en vraagstukken in de wereld om ons heen vormen de basis voor onze strategie. Daarin staat beschreven hoe we als bedrijf omgaan met de uitdagingen in het veranderende energiesysteem. In onze strategie laten we zien hoe we hierop inspelen en in onze SWOT-analyse is te zien waar voor onze organisatie kansen en uitdagingen liggen.