2020 was een bijzonder jaar dat veel van onze medewerkers en klanten heeft gevraagd. In de eerste plaats vanwege de coronacrisis, maar ondertussen ging ook de versnelling van de energietransitie onverminderd voort. Onder alle omstandigheden hebben onze medewerkers hard gewerkt om het energienet klaar te maken voor de toekomst. We hebben veel klanten aangesloten, en meer kabels gelegd en meer geïnvesteerd in het elektriciteitsnet ten opzichte van vorig jaar. Zo doen we er alles aan om een betrouwbare en betaalbare energievoorziening te kunnen blijven bieden voor onze samenleving. We zijn trots op deze prestatie.
De impact van corona op ons werk
De aanpak en bestrijding van het coronavirus leidt mogelijk tijdelijk tot vertraging in de uitvoering van het Klimaatakkoord. Tegelijkertijd zien we dat doelen en voornemens onveranderd blijven gelden. De impact van corona op onze samenleving was – en is – enorm. Dat gold ook voor de impact op onze activiteiten. Zo lag het werk achter de voordeur van woningen de eerste periode na het uitbreken van corona korte tijd stil. Voor collega’s op onze kantoren betekende de crisis een razendsnelle omschakeling naar thuiswerken. Tijdens de crisis hebben we er alles aan gedaan om onze medewerkers gezond en veilig hun werk te kunnen laten doen. Door richtlijnen en sectorbrede protocollen te volgen, en aanvullende maatregelen zoals sneltesten en anderhalvemeterrichtlijnen. Wij hebben ons aangepast aan de situatie en flexibiliteit getoond om onze klanten zo goed mogelijk te helpen. Dat is belangrijk, want zonder energie staat alles stil. Helaas kregen sommige technici tijdens de lockdown dit voorjaar te maken met agressief gedrag van omwonenden bij het uitvoeren van gepland onderhoud. We vinden het onacceptabel dat mensen de gezondheid van onze monteurs in gevaar brengen, terwijl zij ervoor zorgen dat de energievoorziening blijft draaien.
De coronacrisis had ook invloed op onze financiën. Zo heeft een deel van onze grootzakelijke klanten vanaf het moment dat corona uitbrak minder stroom verbruikt. Daardoor daalden onze inkomsten uit het gebruik van het netwerk in dat segment. Het investeringsniveau steeg echter: we blijven fors inzetten op uitbreiding en verzwaring van ons elektriciteitsnetwerk.
Veiligheid
Bij het werken aan de energienetten staat veiligheid voorop. 'Iedereen veilig thuis' is onze ambitie. Dat geldt voor onze medewerkers maar ook voor de klanten voor wie we ons werk doen en voor aannemers met wie we samenwerken. Veiligheid is bij Alliander een absolute randvoorwaarde. In 2020 hebben zich geen ernstige ongelukken of incidenten voorgedaan. Het aantal verzuimgevallen daalde afgelopen jaar, net als de Lost Time Injury Frequency (LTIF) naar 1,8 (2019: 2,1), met name door afname van het kortdurend verzuim.
Transportcapaciteit
We hebben er in 2020 naar gestreefd om werkzaamheden zoveel mogelijk doorgang te laten vinden en soms zelfs te versnellen. We hebben bijvoorbeeld meer grootzakelijke klanten op het energienet aangesloten. En ook de werkzaamheden aan elektriciteitsstations en kabelverbindingen zijn onverminderd doorgegaan. In 2020 hebben we ruim 1.200 kilometer middenspanningskabel gelegd (400 km meer dan 2019). Ook werden 960 middenspanningsstations gebouwd. De totale investeringen stegen in 2020 met € 56 miljoen tot € 890 miljoen.
Die uitbreidingen en verzwaringen zijn nodig omdat klanten steeds meer behoefte hebben aan elektriciteit en mogelijkheden om energie terug te leveren. Zoals verwacht groeide in 2020 het aantal knelpunten in het elektriciteitsnet. Dat heeft voor klanten grote impact. Wij kunnen niet altijd het vermogen leveren wat er gevraagd wordt. Het is op veel plaatsen zo druk op het net dat zakelijke klanten met transportbeperkingen te maken krijgen. Consumenten kunnen in toenemende mate zonne-energie niet terugleveren, of krijgen geen nieuwe aansluiting of extra capaciteit binnen de termijn die daarvoor staat. De uitbreidingen van bestaande en bouw van nieuwe elektriciteitsstations kost tijd, vanwege de doorlooptijd van vergunningsprocessen en vanwege het grote tekort aan technici in Nederland. We vinden het belangrijk klanten goed uit te leggen hoe de situatie in hun gebied is en wat de gevolgen van keuzes zijn voor hun energievoorziening. Daar hebben we afgelopen jaar veel aandacht voor gehad.
Ondanks alle investeringen verwachten we niet dat het capaciteitsprobleem snel van de baan is. Om het elektriciteitsnet efficiënter te gebruiken, is het nodig dat we samen met marktpartijen en andere betrokkenen blijven innoveren. We werken aan een brede waaier van technische oplossingen. In navolging van de flexibiliteitsmarkten in Nijmegen-Noord en Zuidplaspolder konden vanaf oktober bedrijven in de regio Neerijnen bijvoorbeeld meedoen aan congestiemanagement.
Bijdrage aan het Klimaatakkoord
De aanpak en bestrijding van het coronavirus leidt mogelijk op korte termijn tot vertraging in de uitvoering van het Klimaatakkoord. Op de lange termijn lijken de doelen en voornemens onveranderd te blijven gelden. Er is samenwerking nodig tussen alle betrokken partijen om tot een slim, betaalbaar en efficiënt ingericht energiesysteem te komen. Daarvoor zijn de Regionale Energiestrategieën (RES'en) cruciaal. Afgelopen jaar hebben gemeenten en provincies hun concept-RES’en gepubliceerd op de websites van de RES-regio’s. Daarbij zien we dat er veelal gekozen wordt voor oplossingen die het lokale draagvlak zo hoog mogelijk laten zijn, maar die niet per se efficiënt zijn voor het energiesysteem of die meer werk en hogere investeringen vereisen dan strikt noodzakelijk is. Met een alternatief ontwerp kan dit maximaal bijna 60% van de maatschappelijke kosten besparen, 60% van de ruimte en 50% van het werk. We hebben onze kennis en kunde graag ter beschikking gesteld en proactief gedeeld met de regio's. Als gezamenlijke netbeheerders hebben we een handreiking opgesteld ter ondersteuning van de gesprekken in de regio’s. We zijn met regio’s doorlopend in gesprek om alle belangen inzichtelijk te houden en draagvlak en efficiency met elkaar in balans te brengen.
Werving technici
Er zijn veel goede technici nodig om het elektriciteitsnet uit te breiden. Ingenieurs, uitvoerders en monteurs die op zoek zijn naar een baan, kunnen bij wijze van spreken morgen bij ons aan de slag. Daarom hebben we net als in voorgaande jaren in 2020 onverminderd veel energie gestoken in de werving van technische collega’s. Want een elektromonteur die een nieuwe baan zoekt, kan op dit moment bij zo’n 40 bedrijven aan de slag. Samen met meer dan twintig landelijke partijen uit bedrijfsleven, overheid, onderwijs en vakbonden hebben we onder het motto van 'Mensen maken de transitie' afgesproken om samen voor genoeg vakkrachten te zorgen. De samenwerking moet ook leiden tot technologische vernieuwing, een steeds slimmere aanpak en duurzaam werk.
Daarnaast zoeken we naar steeds nieuwe, innovatieve manieren om te werven. Zo stellen we sollicitanten via chat in staat om vóór hun sollicitatie al met potentiële collega’s in gesprek te gaan. Ook zijn we betrokken bij Sterk Techniek Onderwijs en de Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen om samen met onderwijsinstellingen en de branche het techniekonderwijs verder te verbeteren. Onze inspanningen hebben vruchten afgeworpen: we hebben afgelopen jaar 316 technici verwelkomd.
Betrouwbaarheid netten
Nederland heeft een van de meest betrouwbare netten ter wereld, met een beschikbaarheid van 99,99%. In 2020 kwam de uitvalduur van onze elektriciteitsnetten uit op 23,2 minuten (2019: 21,9 minuten) en van gasnetten op 83 seconden (2019: 40 seconden). Klanten kunnen rekenen op hoogwaardig onderhoud en snelle dienstverlening bij storingen of problemen en waarderen dat. Daarnaast blijven we ons inspannen om het elektriciteits- en gasnetwerk voor klanten verder te verbeteren. Digitalisering van ons netwerk helpt daarbij. Zo pasten we de smart cable guard, die storingen aan ziet komen, op grotere schaal toe in ons elektriciteitsnet. Daarnaast hebben het onderhoud, de betrouwbaarheid en de ontwikkeling van het gasnet richting de toekomst onze aandacht.
Wendbaar, slagvaardig en kostenefficiënt
De energietransitie heeft grote invloed op Alliander. Voor het vele werk dat ons te doen staat, is een wendbare, slagvaardige en kostenefficiënte organisatie cruciaal. We hebben daarom het afgelopen jaar plannen voor een nieuwe, plattere organisatie-inrichting uitgewerkt waarin we nog gerichter kunnen sturen op onze strategie en sneller beslissingen kunnen nemen. Door werkzaamheden beter op elkaar af te stemmen en op dezelfde manier uit te voeren, kunnen we sneller en effectiever werken, meer innovaties ontwikkelen en implementeren. De Ondernemingsraad gaf in december een positief advies op de adviesaanvraag voor de nieuwe organisatie. Door de reorganisatie komen ruim 200 arbeidsplaatsen te vervallen. Op 1 januari 2021 is de nieuwe organisatie van start gegaan.
Duurzame organisatie
Bij onze maatschappelijke bijdrage aan een duurzame energievoorziening past ook een organisatie die maatschappelijk verantwoord ondernemen in z’n genen heeft. De mondiale Sustainable Development Goals vormen ons kompas hierbij. In 2020 daalde onze negatieve impact op het klimaat aanzienlijk doordat we onze CO2-voetafdruk in lijn met onze doelstelling verder hebben verlaagd. Ons energiegebruik voor gebouwen en vervoer daalde door het noodgedwongen thuiswerken extra sterk. Met ons beleid voor een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023 zijn we in lijn met de klimaatdoelen van Parijs (science-based targets). We hebben in 2020 onze klimaatrisico’s beter in beeld gebracht volgens de internationale standaard (Taskforce on Climate-related and Financial Disclosures). Een groot deel van de belangrijkste componenten hebben we circulair ingekocht. Ook hebben we door aanpassingen in ons terreinbeheer de eerste stappen gezet in de verbetering van biodiversiteit. Met andere infrastructuurbedrijven werkten we samen aan een handboek voor impactmeten, zodat onze maatschappelijke prestaties in de toekomst beter vergelijkbaar worden. Op ons sociaal domein is het gelukt om met gerichte werving en selectie het aantal vrouwen in leidinggevende posities te bestendigen en hebben we gewerkt aan culturele diversiteit. Via de Alliander Foundation heeft ondanks de coronacrisis toch nog een groot aantal collega’s kunnen ondersteunen bij vrijwilligerswerk, met speciale aandacht voor eenzaamheid bij ouderen.
Financiële resultaten
Het resultaat na belastingen van Alliander kwam in 2020 uit op € 224 miljoen (2019: € 253 miljoen). Het resultaat exclusief bijzondere posten bedraagt over 2020 € 221 miljoen en is hiermee € 46 miljoen lager dan in 2019. Corona heeft een negatieve impact van € 12 miljoen op ons bedrijfsresultaat. Daarnaast liepen onze kosten op doordat TenneT hogere tarieven in rekening brengt. Het blijft belangrijk kritisch te kijken naar onze uitgaven en onze financiering op lange termijn. In 2020 hebben we opnieuw succesvol een groene obligatielening uitgegeven tegen gunstige rentecondities. Daarnaast zijn we bezig om samen met onze aandeelhouders te kijken hoe we extra financieringsruimte kunnen creëren. Hiertoe zijn vorig jaar oktober de eerste gesprekken gestart.
Veranderingen in Raad van Bestuur
De snelheid en impact van de energietransitie, nieuwe technologieën en digitalisering manifesteren zich steeds nadrukkelijker en vragen om extra aandacht in de aansturing van Alliander. De Raad van Bestuur is daarom per 1 mei 2020 uitgebreid met Marlies Visser als Chief Operational Officer. Per 20 mei trad Maarten Otto toe tot de Raad van Bestuur als Chief Executive Officer. Hij volgde daarmee Ingrid Thijssen op, die na drie jaar als CEO vertrok vanwege haar nieuwe functie van voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW. We danken haar voor haar geweldige inzet voor onze organisatie.
Blik vooruit
In 2021 zal corona waarschijnlijk nog een behoorlijke tijd ons dagelijks leven beïnvloeden. We weten nog niet hoe lang effecten merkbaar zijn. Wat we wel zeker weten is dat de energietransitie onverminderd doorgaat. Dit betekent dat ook de komende tijd de vraagstukken van nu actueel zullen blijven. Het is van cruciaal belang voor het behalen van de doelstellingen van de energietransitie dat we afdoende financieringsruimte voor de lange termijn creëren, de productie in de komende jaren verdubbelen, en de samenwerking intensiveren met partners zoals collega-netwerkbedrijven, aannemers, installateurs, gemeenten en provincies. Want energie verdient aandacht. Als ontwerper van het energienet van vandaag en morgen streven we naar een optimale samenhang in de energievoorziening, zowel voor elektriciteit als gas. Klanten blijven we inzichten geven die helpen bij de ontwikkeling van hun energievoorziening. We realiseren ons dat beperkte transportcapaciteit en lange aansluittermijnen vervelend zijn voor onze klanten. Belangrijk in 2021 is het moment waarop de Regionale energiestrategieën definitief worden vastgesteld. We blijven onze partners in de RES-regio’s ondersteunen door ze met kennis en kunde bij te staan en de energievoorziening betaalbaar en betrouwbaar te houden. Waar de energietransitie versnelt, reageert wetgeving traag. We trekken met sectorgenoten en overheden op om knelpunten weg te nemen en om onze werkzaamheden in de nabije toekomst verder te versnellen. Zo werken we samen aan het best passende energienet voor iedereen.
Dankwoord
Iedere dag zijn bij Alliander en onze aannemers duizenden medewerkers aan de slag met de uitvoering van ons werk. Zij staan dagelijks in contact met onze klanten en zorgen dat het licht brandt, de huizen warm zijn en de bedrijven draaien. Ook in deze complexe tijden met een wereldwijde pandemie en een steeds maar versnellende overgang naar een nieuw, duurzaam energiesysteem. We zijn trots op al deze collega’s en danken hen voor hun flexibiliteit, betrokkenheid en inzet. Samen met onze stakeholders werken wij ook in 2021 aan onze missie: een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie.
Raad van Bestuur Alliander, 15 februari 2021
Maarten Otto
Marlies Visser
Walter Bien
Daan Schut
Van links naar rechts: Maarten Otto, Marlies Visser, Walter Bien, Daan Schut