Ketenverantwoordelijkheid en circulair inkopen
De energietransitie stelt onze organisatie ook logistiek voor grote uitdagingen. We hebben de doelstelling om in 2025 iedereen tijdig en op duurzame wijze aan te sluiten en achterstanden weg te werken. Onze ketenpartners spelen daarbij een cruciale rol. Alliander heeft een jaarlijks inkoopvolume van ongeveer € 1,5 miljard aan producten en diensten. Onze grootste inkoopvolumes betreffen: aanneming, inkoop van energie, componenten en IT.
De rol van Inkoop
In een markt van schaarse grondstoffen, tekorten door de coronapandemie en krapte op de arbeidsmarkt van technisch personeel moet Alliander toch versnellen. Ons inkoopbeleid draagt direct bij aan het mvo-beleid van Alliander: klimaat, grondstoffen en inclusief werkgeverschap. Wij zijn aanjager van verandering en initiatieven op gebied van ketenverantwoordelijkheid. Samen met onze leveranciers leveren we een grote bijdrage aan duurzaamheid. We beogen daarmee een netto-positieve bijdrage te realiseren op SDG 12, verantwoorde productie en consumptie. Door andere samenwerkingsvormen aan te gaan met onze leveranciers, innovaties uit de markt te halen en partnerships aan te gaan, versnellen wij zoveel mogelijk. Inkoop geeft invulling aan maatschappelijke verantwoordelijkheid naar de markt. Zij vertaalt het aanbestedingsrecht, zoals transparant en non-discriminatoir zijn in haar aanbestedingen. In onze aanbestedingscriteria is duurzaam inkopen een integraal onderdeel. We voelen daarbij de verantwoordelijkheid om de opbrengsten uit onze klanttarieven zo eerlijk en transparant mogelijk te besteden.
CO2-waardering bij aanbesteding
In onze aanbestedingen nemen we energieverbruik van componenten gedurende de levensduur zo veel mogelijk mee in de beoordeling. Door te werken met een interne CO2-prijs krijgen eigen investeringen én in te kopen componenten met een hogere CO2-reductie voorrang.
Een duurzame relatie met onze leveranciers
Samen met onze leveranciers kunnen we een grote bijdrage leveren aan duurzaamheid. In onze aanbestedingscriteria is duurzaam inkopen een integraal onderdeel. We hebben hierin bepalingen opgenomen over mensenrechten, arbeidsomstandigheden, grondstoffengebruik, recycling en CO2-uitstoot. Alliander eist dat werkzaamheden voldoen aan specifieke protocollen en voorschriften voor veiligheid bij werken aan de gas- en elektriciteitsinfrastructuur zoals VIAG en BEI. Ook medewerkers van aannemers moeten hieraan voldoen.
Alle gecontracteerde leveranciers van Alliander committeren zich aan de ‘Alliander Gedragscode Leveranciers'. Deze richtlijn is gebaseerd op OESO-richtlijnen en stelt eisen aan het ethisch en eerlijk zakendoen van leveranciers en hun toeleveranciers en fabrikanten. Bij overtreding van de code kunnen we sancties opleggen, zoals beëindiging van het contract, het tijdelijk staken van werkzaamheden al dan niet met ingebrekestelling. Leveranciers mogen ook van Alliander verwachten dat wij ons houden aan een ethische manier van zaken doen met elkaar. Voor leveranciers willen wij graag een aantrekkelijke partij zijn om zaken mee te doen. Wij zijn graag de zogeheten 'Customer of Choice'.
Naleving afspraken met leveranciers
Jaarlijks voeren we meerdere ketenaudits uit. In 2021 hebben we 14 audits uitgevoerd naar de kwaliteit van de geleverde producten en diensten (2020: 2/2019: 11). Bij 8 audits zijn MVO elementen getoetst. Hierin zijn geen kritische tekortkomingen gerapporteerd. In de audits wordt de naleving van de Gedragscode besproken, naleving van ketenaspecten en de opvolging van eventuele bespreekpunten. Naast de gebruikelijke controle op kwaliteit en product kijken we naar de nakoming van mvo-bepalingen voor universele mensenrechten, arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. Uitbesteding, investeringen en productie in andere landen betekenen soms een verhoogd risico voor deze aspecten en voor de erkenning én naleving van fundamentele mensenrechten. Ongewild kan een organisatie betrokken raken bij discutabele omstandigheden zoals bijvoorbeeld kinderarbeid. Bevindingen worden gedeeld met de leverancier. In 2021 hebben we geen maatregelen getroffen richting leveranciers.
Bij gebleken nalatigheid of overtreding van de afspraken beëindigen we de relatie of leggen we andere sancties op overeenkomstig het contract en de Alliander Gedragscode voor Leveranciers. In geval van schade of risico’s communiceren wij met onze stakeholders, verrichten onderzoek en treffen tijdelijke of structurele maatregelen. Over de voortgang onderhouden wij contact met betrokken partijen en informeren wij hen.
Circulaire bedrijfsvoering
Als netbeheerder gebruiken we grote hoeveelheden materialen en indirect grondstoffen. Het is onze verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk met onze materiaalbehoefte om te gaan. Sinds een aantal jaar hebben we circulair inkopen geïntegreerd in onze inkoopprocessen. Alle netbeheerders maken hierbij gebruik van een gelijk format voor een grondstoffenpaspoort.
Per kwartaal rapporteren we intern over het percentage ‘circulair ingekocht’. Onder ‘circulair ingekocht’ verstaan we de inkoop van materialen die grotendeels uit gerecyclede materialen bestaan en/of materialen die na gebruik recyclebaar zijn. Dit gebeurt voor onze primaire assets: laagspannings- en middenspanningskabels, gasbuizen, distributie- en vermogenstransformatoren en (slimme) elektriciteits- en gasmeters. Om vast te stellen welk percentage gerecycled dan wel recyclebaar is, verstrekken onze leveranciers een grondstofpaspoort waarin deze percentage zijn opgenomen. Hierbij steunen wij op de input en expertise van onze leveranciers ten aanzien van deze percentages en valideren we deze met data van onafhankelijke onderzoeks- en adviesbureau CE-Delft.
Circulaire materialenstroom
Deze figuur toont de belangrijkste materialen die ons primaire proces ondersteunen. Te zien is een hoog percentage plastics (mantelbuizen, kabels, gasleidingen), koper en aluminium (basismetaal kabels). Inzicht in de samenstelling van onze materialen helpt ons de risico’s te beheersen tegen de achtergrond van internationaal toenemende vraag naar grondstoffen voor de energietransitie.
Verbeterde datakwaliteit
In 2021 hebben we extra aandacht besteed aan de juistheid van de grondstofpaspoorten. Wij hebben bij een aantal voor de KPI-score bepalende leveranciers via een audit de onderbouwing van de aangeleverde cijfers gecontroleerd. Daarbij hebben we de rekenmethode voor ‘circulair ingekocht’ aangescherpt. Bij het bepalen van de ‘recyclebaarheid einde levensduur’ kijken we voortaan naar de ‘stand der techniek nu’ in plaats van de door onze leveranciers vaak gebruikte benadering, stand der techniek einde levensduur’ (over 50 jaar). Dit sluit aan bij wat in Nederland gebruikelijk is bij Life Cycle Analyses.
Voor verdere verhoging van de datakwaliteit én het beheer van grondstofpaspoorten is er vanaf 2020 geïnvesteerd in een sectordatabase om alle paspoorten centraal te registeren. Dit doen we via het platform KSANDR, waar netbeheerders ook alle storingsdata bijhouden van onze belangrijkste componenten. KSANDR is een non-profitstichting met als doel het delen, borgen en ontwikkelen van kennis over het gedrag van de huidige elektriciteitsnetwerken in Nederland. De komende jaren gaan we hier als gezamenlijke netbeheerders en leveranciers meer gebruik van te maken.
Circulair ingekocht
In 2021 lag het percentage ‘circulair ingekocht’ op 27%1 (2020: 23%). Dat is lager dan de doelstelling van 45%. Dit wordt onder meer verklaard door de sterk toegenomen vraag naar materialen in combinatie met de marktsituatie. Hierdoor moest worden ingezet op het vinden van nieuwe leveranciers en het zekerstellen van levering van assets. Een ander deel van de daling wordt verklaard door de strakkere definitie van recycled out en een correctie op grondstofpaspoorten naar aanleiding van onze audit. Aanvullend hierop zijn wij in 2021 gestart met het uitvragen van grondstofpaspoorten bij aanbestedingen van alle netgerelateerde assets.
Om verdere invulling te geven aan circulaire bedrijfsvoering sturen wij ook op de volgende stromen:
We maken optimaal gebruik van de spullen die we al hebben, o.a. via het herinzet-programma, en het onderhouds- en vervangingsbeleid.
We voorkomen het verspillen van grondstoffen in onze organisatie.
We recyclen 90% van het overgebleven afval hoogwaardig.
- 1 Het percentage circulair ingekocht materiaal is gebaseerd op basis van een herijkte methode. Hierbij wordt uitgegaan van de percentages gerecycled en recyclebaar per materiaalsoort aangedragen door de leverancier. Indien dit percentage hoger is dan het gevalideerde percentage, dan wordt het gevalideerde percentage aangehouden. Zie Ketenverantwoordelijkheid en circulair inkopen. Indien wordt uitgegaan van de grondstofpaspoorten, bedraagt het circulair ingekocht materiaal 40% (voor 2020: 44%).
Optimaal gebruiken wat er is: herinzet
Herinzet van netcomponenten voorkomt gebruik van nieuwe grondstoffen en vermindert CO2-uitstoot. In 2021 had ook Alliander te maken met schaarste in de markt, waardoor herinzet voor bijvoorbeeld distributietransformatoren bijdroeg aan het minimaliseren van materiaaltekorten. Voor succesvolle herinzet van netcomponenten is iedereen die een rol speelt in de materiaalketen verantwoordelijk. Daarbij worden herinzetprocessen continu geoptimaliseerd en uitgebreid. Daarmee hebben we ook dit jaar een groei kunnen realiseren in de herinzet van componenten zoals transformatoren, magnefix-installaties, smoorspoelen en MSR/netstations. Hiermee hebben we, naast een substantiële bijdrage aan een duurzaam Alliander, een kostenbesparing van € 10,3 miljoen gerealiseerd. Tot slot hebben in 2021 alle netbeheerders van Nederland zich gezamenlijk achter het herinzetten van netcomponenten geschaard. Er wordt samengewerkt zodat ook tussen organisaties optimaal gebruik wordt gemaakt van bestaand materieel.