Risicomanagement 

• Intern
• A Onvoldoende anticiperen op de impact van de energietransitie
• B Datakwaliteit
• C Haalbaarheid meterwisselvolume

• Extern
• D Toenemende complexiteit ruimtelijke ordening
• E Cybercriminaliteit
• F Veranderende wetgeving
• G Precario
• H Gasstoringen als gevolg van waterleidingbreuken

A B C D E F G H

Intern Risico Onvoldoende anticiperen op de impact van de energietransitie

• Impact Matig
• Waarschijnlijkheid Medium
• Verwachte ontwikkeling Dalend

Wat is het Risico

De energiemarkt is volop in beweging. We zien verschillende trends die impact hebben op de netbeheerder. Tijdig anticiperen op de impact van deze ontwikkelingen is belangrijk om ook in de toekomst aan de energiebehoefte te kunnen blijven voldoen. De belangrijkste gevolgen van dit risico kunnen zijn gedwongen desinvesteringen en het niet tijdig kunnen invullen van de klantbehoefte.

Hoe wordt het gemanaged?

Alliander is actief bezig met het opdoen van de benodigde kennis. We voeren onder andere gesprekken met onze belangrijkste partners en worden steeds succesvoller door bij impactvolle projecten vroeg aan tafel te komen. Bovendien onderzoeken we hoe gebruikersgedrag en -spreiding optimaal gefaciliteerd kunnen worden. Data gedreven netbeheer is daarbij een belangrijke strategische pijler.

Intern Risico Datakwaliteit

• Impact Zeer enstig
• Waarschijnlijkheid Klein
• Verwachte ontwikkeling Dalend

Wat is het Risico

Om te kunnen blijven voorzien in de kwaliteit en beschikbaarheid van onze netten leggen we verschillende soorten data vast. Wanneer de kwaliteit en integriteit van data over onze netten en adres-, meet- en contractgegevens van onze klanten onvoldoende geborgd zijn, kan dit tot gevolg hebben dat de betrouwbaarheid van onze dienstverlening daalt en de kosten voor bedrijfsvoering te hoog worden.

Hoe wordt het gemanaged?

De afgelopen periode werkte Liander aan het vectoriseren van aansluitleidingen. Tevens werkt Liander ook gedurende 2016 nog aan verdere standaardisatie en uniformering bij de vastlegging van brondata.

Intern Risico Haalbaarheid meterwisselvolume

• Impact Matig
• Waarschijnlijkheid Medium
• Verwachte ontwikkeling Stijgend

Wat is het risico?

Dit jaar vindt een verdere volume-opschaling plaats bij de grootschalige aanbieding van slimme meters (GSA). Deze opschalingsperiode valt samen met de introductie van een nieuw metertype, de introductie van een nieuw netwerk ten bate van communicatie met de slimme meters, alsmede een intensivering van de samenwerking met de nieuwe aannemers die voor de GSA zijn aangetrokken. Bij onvoldoende sturing kan dit tot gevolg hebben dat niet alle huishoudens binnen het werkgebied van Liander tijdig voor 2020 een slimme meter aangeboden krijgen.

Hoe wordt het gemanaged?

Liander werkte daarom aan, onder andere de aanleg van veiligheidsvoorraden van metertypes en flexibiliteit in capaciteitsafspraken met de aannemers. Tevens zijn uitwijkplannen opgesteld en is een calamiteitenproces ingericht om onvoorziene ontwikkelingen adequaat het hoofd te kunnen bieden.

Extern Risico Toenemende complexiteit ruimtelijke ordening

• Impact Ernstig
• Waarschijnlijkheid Medium
• Verwachte ontwikkeling Neutraal

Wat is het Risico

Liander wordt steeds vaker geconfronteerd met toenemende complexiteit bij het vinden van tracés en locaties voor de infrastructuur en dit brengt hoge kosten met zich mee. De beschikbare ruimte in dichtbewoonde gebieden is beperkt, zowel onder als boven de grond. Bovendien worden er strengere eisen gesteld aan de zichtbaarheid van de bovengrondse infrastructuur en de nabijheid van woonhuizen.

Hoe wordt het gemanaged?

Het risico wordt gemanaged door een professionele organisatie in te richten met een specifieke focus op de planologische aspecten bij het managen van onze assets. Daarnaast voeren we proactief gesprekken met bijvoorbeeld omwonenden, gemeenten en provincies.

Extern Risico Cybercriminaliteit

• Impact Matig
• Waarschijnlijkheid Medium
• Verwachte ontwikkeling Neutraal

Wat is het Risico

Cybercriminaliteit kan tot gevolg hebben dat belangrijke delen van het netwerk onbestuurbaar worden. Bovendien kunnen virussen binnenkomen via de computers van medewerkers. Ook vanwege de toenemende digitalisering van onze energienetten en bovengrondse assets is cyber security een belangrijk onderwerp.

Hoe wordt het gemanaged?

We beveiligen onze netwerken en computers tegen aanvallen. Daarnaast werken we binnen Netbeheer Nederland intensief samen op dit gebied en Alliander onderhoudt ook nauwe contacten met het Nationaal Cyber Security Centrum van de Rijksoverheid. Alliander onderhoudt ook nauwe banden met andere partijen zodat we gezamenlijk de (snelheid van) ontwikkelingen kunnen volgen en externe signalen van aanvallen vroegtijdig kunnen opvangen.

Extern Risico Veranderende wetgeving

• Impact Ernstig
• Waarschijnlijkheid Klein
• Verwachte ontwikkeling Dalend

Wat is het Risico

Onze ambities of onze operatie moeten we soms aanpassen aan regulatorische ontwikkelingen als de wet- en regelgeving wijzigt. Het grootste deel van onze activiteiten is namelijk gereguleerd. Het gaat hier om de aansluit- en transportdiensten elektriciteit en gas en de meetdienst kleinverbruik. Nieuwe wetgeving (STROOM) is eind december door de eerste Kamer verworpen. Een nieuw wetsvoorstel (Wetsvoorstel Voortgang Energietransitie) wordt na de consultatiefase in september 2016 voorgelegd aan de Tweede Kamer.

Hoe wordt het gemanaged?

We voeren proactief de dialoog met de overheid en toezichthouders over ontwikkelingen in wet- en regelgeving met betrekking tot netbeheer en geven onze visie op regulatorische ontwikkelingen. Onze kennisexperts voeren scenarioberekeningen uit en kijken naar de impact op de uitvoering van onze taken. Daarnaast werken we aan het intern verhogen van het reguleringsbewustzijn.

Extern Risico Precario

• Impact Matig
• Waarschijnlijkheid Medium
• Verwachte ontwikkeling Dalend

Wat is het Risico

De kosten voor precario - de gemeentelijke heffing die Liander moet betalen voor het gebruik van openbare grond - worden doorberekend in de tarieven. De lokale heffingen verhogen generiek de tarieven voor alle klanten, terwijl precario door slechts een aantal gemeentes wordt geheven. Liander is daarom tegen precarioheffing.

Hoe wordt het gemanaged?

Er vindt reeds langere tijd een actieve lobby plaats en waar nodig startte Liander procedures tegen de heffing van precario. Verandering van wet- en regelgeving omtrent precarioheffing is al enige tijd in voorbereiding en eind juni is een wetsvoorstel naar de tweede kamer gestuurd, dat na de zomer behandeld zal worden. De voorgestelde regulering mitigeert het risico van een slechtere werkkapitaalpositie voor Liander.

Extern RisicoGasstoringen als gevolg van waterleidingbreuken

• Impact Matig
• Waarschijnlijkheid Hoog
• Verwachte ontwikkeling Neutraal

Wat is het Risico

We hebben sinds 2014 meermaals te maken gehad met een omvangrijke gasstoring als gevolg van een waterleidingbreuk. In alle gevallen ontstond de storing door vervuiling van het gasnet met water en zand na een combinatie van breuken in de waterleiding en gasleiding. De direct getroffenen worden financieel gecompenseerd. Het reputatierisico neemt toe wanneer er herhaalstoringen plaatsvinden.

Hoe wordt het gemanaged?

We hebben met alle waterleidingbedrijven gekeken naar de risicopunten. Vitens-monteurs hebben een training gevolgd om op de locatie van een waterleidingbreuk te kunnen voorkomen dat de gasleiding eveneens breekt. En zowel op lokaal als bestuurlijk niveau werken Liander en Vitens intensiever samen.

Alliander wil op een verantwoorde wijze zijn doelstellingen bereiken en daarbij ook voldoen aan wet- en regelgeving. Het identificeren, beoordelen en beheersen van risico’s en daar transparant over zijn, helpt de hele organisatie en stelt Alliander in staat om bij te sturen en te verbeteren We managen daarom de risico’s door het jaar heen proactief en nemen, indien nodig en gewenst, maatregelen om risico's te mitigeren. Voor een nadere toelichting over risicomanagement wordt verwezen naar het hoofdstuk “Corporate Governance” in het jaarverslag over 2015.

We maken onderscheid tussen interne risico’s die we lopen vanuit ons eigen handelen en externe risico’s die ontstaan vanuit de ontwikkelingen in onze omgeving. De belangrijkste risico’s worden frequent besproken met de Raad van Bestuur en ieder kwartaal met de Raad van Commissarissen. De mogelijke impact op onze strategische doelen en de kans van optreden bepalen wat we als onze belangrijkste risico's aannemen.

De pijlen voor ieder risico geven aan wat de verwachte ontwikkeling van het risico is voor de komende periode: omhoog (toenemend risico), gelijk of omlaag (dalend risico).

Interne risico’s

A. Onvoldoende anticiperen op de impact van de energietransitie ↓

Wat is het risico?

De energiemarkt is volop in beweging. We zien verschillende trends die impact hebben op de netbeheerder. Tijdig anticiperen op de impact van deze ontwikkelingen is belangrijk om ook in de toekomst aan de energiebehoefte te kunnen blijven voldoen. De belangrijkste gevolgen van dit risico kunnen zijn gedwongen desinvesteringen en het niet tijdig kunnen invullen van de klantbehoefte.

Hoe wordt het gemanaged?

Alliander is actief bezig met het verwerven van de benodigde kennis voor de energietransitie. We voeren onder andere gesprekken met onze belangrijkste partners en worden steeds succesvoller door bij impactvolle projecten vroeg aan tafel te komen. Bovendien onderzoeken we hoe gebruikersgedrag en -spreiding optimaal gefaciliteerd kunnen worden. Data gedreven netbeheer is daarbij een belangrijke strategische pijler.

B. Datakwaliteit ↓

Wat is het risico?

Om te kunnen blijven voorzien in de kwaliteit en beschikbaarheid van onze netten leggen we verschillende soorten data vast. Wanneer de kwaliteit en integriteit van data over onze netten en adres-, meet- en contractgegevens van onze klanten onvoldoende geborgd zijn, kan dit tot gevolg hebben dat de betrouwbaarheid van onze dienstverlening daalt en de kosten voor bedrijfsvoering te hoog worden.

Hoe wordt het gemanaged?

De afgelopen periode werkte Liander aan het verder digitaliseren van haar brondata (onder andere middels vectoriseren), waarbij vergaande standaardisatie en uniformering is toegepast.

C. Haalbaarheid meterwisselvolume ↑

Wat is het risico?

Dit jaar vindt een verdere volume-opschaling plaats bij de grootschalige aanbieding van slimme meters (GSA). Deze opschalingsperiode valt samen met de introductie van een nieuw metertype, de introductie van een nieuw netwerk ten bate van communicatie met de slimme meters, alsmede een intensivering van de samenwerking met de nieuwe aannemers die voor de GSA zijn aangetrokken. Bij onvoldoende sturing kan dit tot gevolg hebben dat niet alle huishoudens binnen het werkgebied van Liander tijdig voor 2020 een slimme meter aangeboden krijgen.

Hoe wordt het gemanaged?

Liander werkt daarom aan, onder andere, de aanleg van voorraden van metertypes en flexibiliteit in capaciteitsafspraken met de aannemers. Tevens zijn uitwijkplannen opgesteld en is een calamiteitenproces ingericht om onvoorziene ontwikkelingen adequaat het hoofd te kunnen bieden (business continuity management).

Externe risico’s

D. Toenemende complexiteit ruimtelijke ordening →

Wat is het risico?

Liander wordt steeds vaker geconfronteerd met toenemende complexiteit bij het vinden van tracés en locaties voor de infrastructuur en dit brengt hoge kosten met zich mee. De beschikbare ruimte in dichtbewoonde gebieden is beperkt, zowel onder als boven de grond. Bovendien worden er strengere eisen gesteld aan de zichtbaarheid van de bovengrondse infrastructuur en de nabijheid van woonhuizen.

Hoe wordt het gemanaged?

Het risico wordt gemanaged door een professionele organisatie in te richten met een specifieke focus op de planologische aspecten bij het managen van onze assets. Daarnaast voeren we proactief gesprekken met bijvoorbeeld omwonenden, gemeenten en provincies.

E. Cybercriminaliteit →

Wat is het risico?

Cybercriminaliteit kan tot gevolg hebben dat belangrijke delen van het netwerk onbestuurbaar worden. Bovendien kunnen virussen binnenkomen via de computers van medewerkers. Ook vanwege de toenemende digitalisering van onze energienetten en bovengrondse assets is cyber security een belangrijk onderwerp.

Hoe wordt het gemanaged?

We beveiligen onze netwerken en computers tegen aanvallen. Daarnaast werken we binnen Netbeheer Nederland intensief samen op dit gebied en Alliander onderhoudt ook nauwe contacten met het Nationaal Cyber Security Centrum van de Rijksoverheid. Alliander onderhoudt ook nauwe banden met andere partijen zodat we gezamenlijk de ("snelle") ontwikkelingen kunnen volgen en externe signalen van aanvallen vroegtijdig kunnen opvangen.

F. Veranderende wetgeving ↓

Wat is het risico?

Onze ambities en onze operatie moeten we soms aanpassen aan regulatorische ontwikkelingen als de wet- en regelgeving wijzigt. Het grootste deel van onze activiteiten is namelijk gereguleerd. Het gaat hier om de aansluit- en transportdiensten elektriciteit en gas en de meetdienst kleinverbruik. Nieuwe wetgeving (STROOM) is eind december 2015 door de Eerste Kamer verworpen. Een nieuw wetsvoorstel (Wetsvoorstel Voortgang Energietransitie) wordt na de consultatiefase in september 2016 voorgelegd aan de Tweede Kamer.

Hoe wordt het gemanaged?

We voeren proactief de dialoog met de overheid en toezichthouders over ontwikkelingen in wet- en regelgeving met betrekking tot netbeheer en geven onze visie op regulatorische ontwikkelingen. Onze kennisexperts voeren scenarioberekeningen uit en kijken naar de impact op de uitvoering van onze taken. Daarnaast werken we aan het intern verhogen van het reguleringsbewustzijn.

G. Precario ↓

Wat is het risico?

De kosten voor precario - de gemeentelijke heffing die Liander moet betalen voor het gebruik van openbare grond - worden doorberekend in de tarieven. De lokale heffingen verhogen generiek de tarieven voor alle klanten, terwijl precario door slechts een aantal gemeentes wordt geheven. Liander is daarom tegen precarioheffing.

Hoe wordt het gemanaged?

Het financiële risico van precario voor Liander is door een aanpassing in de regulering gemitigeerd. Waar nodig start Liander procedures tegen de heffing van precario. Reeds langere tijd vindt een actieve lobby plaats voor de afschaffing van precario op nutsvoorzieningen. Eind juni is door de Minister een wetsvoorstel ingediend tot afschaffing van precario op nutsvoorzieningen met een overgangstermijn voor de heffende gemeenten van 10 jaar. Na de zomer vindt behandeling in de Tweede Kamer plaats.

H. Gasstoringen als gevolg van waterleidingbreuken →

Wat is het risico?

We hebben sinds 2014 meermaals te maken gehad met een omvangrijke gasstoring als gevolg van een waterleidingbreuk. In alle gevallen ontstond de storing door een combinatie van breuken in de waterleiding en gasleiding en werd de duur van de storing negatief beïnvloed door vervuiling van het gasnet met water en zand. De direct getroffenen ontvangen een wettelijke compensatievergoeding. Het reputatierisico neemt toe wanneer er herhaalstoringen plaatsvinden.

Hoe wordt het gemanaged?

We hebben met alle waterleidingbedrijven gekeken naar de risicopunten. In dit kader hebben onder meer Vitens-monteurs een training gevolgd om op de locatie van een waterleidingbreuk te kunnen voorkomen dat de gasleiding eveneens breekt. Daarnaast werken Liander en Vitens intensiever samen, zowel op lokaal als bestuurlijk niveau.

Overige zaken

Actualisering beleid

In het jaarverslag over 2015 maakten wij melding van de actualisering van het risicomanagement beleid. Onderdeel van die vernieuwing is onder andere het stroomlijnen van de communicatie over risico’s, zoals bijvoorbeeld middels de risicomatrix. De aanpassing van deze matrix heeft invloed op hoe wij onze risico’s weergeven in dit verslag. Naast de frequente herwaardering van risico’s heeft dit effect in de beweging van risico’s ten opzichte van het jaarverslag 2015.

Juridische procedures en claims

In januari 2014 heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) in een geschil met een andere netbeheerder uitspraak gedaan inzake de definitie van een elektriciteitsaansluiting. Hierbij is geconcludeerd dat bepaalde koppelingen geen aansluitingen waren in de zin van de Elektriciteitswet 1998 en de netbeheerder aan deze partijen geen diensten kon leveren. Per 1 januari 2014 is de Elektriciteitswet 1998 gewijzigd en vallen deze koppelingen alsnog onder de wettelijke definitie van een aansluiting. De uitspraak van het CBb heeft mogelijk gevolgen voor de netbeheerders, waaronder ook Liander. Begin 2016 is een aantal claims door Alliander ontvangen. Liander heeft deze claims gemotiveerd afgewezen.

Liander heeft een claim ontvangen inzake vermeende onverschuldigde betalingen voor beheer en lease van installaties. Aan dit onderwerp gerelateerd lopen diverse procedures bij Liander en andere netbeheerders.

Kredietrisico's

Alliander is blootgesteld aan kredietrisico’s op tegenpartijen, debiteuren en crediteuren. Volgens het bestaande kredietbeleid worden kredietrisico’s proactief beheerst door toepassing van kredietanalyse en kredietbeheer. In het eerste halfjaar van 2016 is geen materiële kredietschade geleden.