Verslag Raad van Bestuur

Werk in uitvoering

Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Al in 2030 zal ongeveer 85% van de elektriciteit die wordt verbruikt van hernieuwbare bronnen zoals wind en zon komen. Steeds meer consumenten en bedrijven zijn volop aan het verduurzamen. Door de toenemende vraag naar en aanbod van elektriciteit, stijgt de behoefte aan capaciteit van het elektriciteitsnet snel. Om in die behoefte te voorzien, zijn we bezig met de grootste verbouwing van Nederland ooit.

We investeren onverminderd door

De totale investeringen in met name het onderhouden en uitbreiden van het gas- en elektriciteitsnet zijn gestegen met € 62 miljoen ten opzichte van het eerste halfjaar 2022 (€ 579 miljoen). We bouwden 595 nieuwe transformatorhuisjes (2022: 593) en legden 1.084 kilometer kabel (2022: 918 kilometer) voor het elektriciteitsnet. Ook het onderhoud van het gasnet is een belangrijk onderdeel van ons werk: 2.6 miljoen klanten zijn hiervan afhankelijk voor hun dagelijkse gasvoorziening. In totaal hebben we het afgelopen half jaar 68 kilometer aan gasleiding vervangen om het gasnet betrouwbaar en veilig te houden (2022: 50 kilometer).

Na een zorgvuldig proces hebben we in juni met ABP en OMERS Infrastructure overeenstemming bereikt om dochterbedrijf Kenter over te nemen. Het commitment van dit consortium om gedurende langere tijd aandeelhouder te blijven en bij te dragen aan de energietransitie, geeft vertrouwen dat uitvoering gegeven kan worden aan de geplande groei van het bedrijf, de ontwikkeling van de medewerkers en de relatie met klanten en leveranciers. De komende periode doorlopen we de gebruikelijke advies- en goedkeuringstrajecten met onder andere de ACM en aandeelhouders van Alliander, waarna we de transactie naar verwachting dit najaar afronden.

Grootste aanbesteding ooit

Onderdeel van onze strategie is dat we langjarige samenwerkingen aangaan met partijen om onze productiviteit te verhogen. Hiermee kunnen we de totale arbeidscapaciteit vergroten en onze realisatie versnellen. Afgelopen kwartaal rondden we ons grootste aanbestedingstraject ooit af. Het gaat om de aanleg van 4.500 kilometer nieuwe kabels en de bouw van 1.600 nieuwe transformatorhuisjes in Gelderland en Noord-Holland. Daarmee is via de programma’s Helix NHN en NuGelre een investering van meer dan € 1,5 miljard gemoeid. De werkzaamheden starten in september.

Beter benutten van het net

Naast uitbreiden en verzwaren, zal ook de bestaande capaciteit van het elektriciteitsnet beter benut moeten worden. We gaan naar een flexibel energiesysteem, waarbij elektriciteit niet meer 24/7 tegen dezelfde prijs beschikbaar is, maar de nettarieven meer gebaseerd zullen zijn op de drukte op het energienet. Dit vraagt om een andere rol van zowel netbeheerders als klanten, (markt)partijen en overheden. Wij roepen klanten op om kritisch te blijven kijken naar hun energieverbruik en deze waar mogelijk aan te passen aan de beschikbare capaciteit. Ondertussen onderzoeken we proactief hoe wij klanten kunnen aansluiten of voorzien van de gevraagde capaciteit, zowel binnen congestiegebieden als daarbuiten. Dat doen we onder andere door samen met de sector te kijken naar het tarievenstelsel, door te onderzoeken hoe we ons bestaande net zwaarder kunnen belasten en door met klanten het gesprek aan te gaan over flex-oplossingen. In de Haven van Amsterdam en bij onderstation Leimuiden hebben we bijvoorbeeld een nieuw type flexibel contract toegepast, waardoor we meerdere klanten op de wachtlijst eerder van transportcapaciteit konden voorzien.

Het is van belang dat onze klanten ook de transitie maken naar flexibeler omgaan met hun energieverbruik. In juni organiseerden we samen met Tennet, MKB Nederland en Stedin een webinar waar ruim 400 bedrijven aan deelnamen, om ondernemers een beter beeld te geven van flexibel vermogen en hun rol hierin.

Een belangrijke stap voorwaarts was het besluit van de ACM om flexibele contracten en tijdsgebonden contracten toe te staan in aanvulling op de traditionele contracten vooruitlopend op een codewijziging.

Overlast tijdens de verbouwing

Ondanks alle inspanningen, loopt de drukte op het net op. En daar merkt iedereen wat van. Waar bedrijven al langer last hebben van oplopende wachttijden, ervaren nu ook consumenten dat het elektriciteitsnet in de woonwijk op piekmomenten tegen haar grenzen aanloopt. Afgelopen half jaar was dat goed te merken in de toename van zogeheten spanningsproblemen: consumenten kunnen dan op piektijden hun opgewekte zonnestroom kortstondig niet terug leveren. Om consumenten te informeren over de impact van de energietransitie, onze rol als netbeheerder én hen verder te helpen met concrete oplossingen, startten we medio juni de grootschalige consumentencampagne ‘Met de stroom vooruit’.

Veiligheid en toenemende agressie naar medewerkers

Het aantal ongevallen met verzuim daalde licht ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Toch is elk ongeval er één teveel. We zijn met name enorm geschrokken van twee incidenten waarbij collega’s na een kortsluiting met brandwonden in het ziekenhuis zijn beland. Gelukkig zijn de collega’s inmiddels weer hersteld.

We worden helaas ook geconfronteerd met nieuwe vormen van onveiligheid. Collega’s krijgen in toenemende mate te maken met grensoverschrijdend gedrag en fysieke dreiging van klanten. Het gaat dan bijvoorbeeld over ontevredenheid over een lange wachttijd of een opengebroken straat, waarbij de emoties hoog oplopen. Deze ontwikkeling volgen we nauwlettend en waar nodig nemen we extra maatregelen.

Naar een nieuwe vorm van samenwerking

De grootste verbouwing van Nederland ooit vraagt om een nieuwe vorm van samenwerking. Een mooi voorbeeld is hoe we samen met het kabinet, het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, VNO NCW, marktpartijen en Netbeheer Nederland, de aanpak van netcongestie topprioriteit maken. Met het Landelijk Actieplan Netcongestie (LAN) werken we intensief samen met overheid en bedrijfsleven om de schaarste aan transportcapaciteit aan te pakken. Het LAN wordt uitgebreid naar laagspanning, om ook de problematiek in de gebouwde omgeving tijdig te adresseren.

En nu alle plannen (o.a. de Regionale Energie Strategieën, Transitie Visie Warmte, de Nationale Agenda Laadinfrastructuur en de Cluster Energie Strategieën) klaar zijn verschuift de aandacht naar de uitvoering. Want voor alle richtinggevende keuzes geldt dat de uitvoering cruciaal is om de klimaatdoelen te halen. Daarvoor is het belangrijk dat gemeenten en provincies bij gebiedsontwikkelingsplannen al vanaf het begin rekening houden met de energievoorziening, zodat tijdig de benodigde ruimte, materialen en mensen georganiseerd kunnen worden. Dat vraagt dus om een planmatige aanpak, samenwerking tussen sectoren en een stevige rol voor uitvoerende partijen. Het vraagt ook dat gemeente en ontwikkelaars de netbeheerders in een vroeg stadium betrekken bij hun plannen én dat we al in de planfase meedenken over het energieconcept dat wordt toegepast. Hierbij is belangrijk dat we ook samen kijken naar alternatieven voor elektriciteit, zoals bijvoorbeeld lage temperatuur warmte.

Duidelijkheid over plannen en uitvoering helpt het bedrijfsleven en overheden vooruit met hun verduurzamingsplannen. De recente val van het kabinet heeft een mogelijk negatief effect op de vaststelling van nieuwe belangrijke wetgeving voor Alliander. Daarom hebben we samen met een groot aantal andere maatschappelijke partijen opgeroepen om de klimaataanpak niet te laten stilvallen, maar maximaal in te zetten op de uitvoering van de energietransitie. De stap naar uitvoering vraagt heldere keuzes, transitiepaden met klanten samen waar te maken en hierop te blijven versnellen. Daartoe blijven wij de komende tijd dan ook oproepen.

Alleen zo kunnen we met focus werken aan het veranderend energienet. Daar blijven wij ons met al onze collega’s voor inzetten. Nu en in de toekomst.

Raad van Bestuur Alliander N.V., 28 juli 2023

Vlnr: Daan Schut (CTO), Marlies Visser (COO), Maarten Otto (CEO), Walter Bien (CFO)