Pijler 4: excellent netbeheer als basis

Onze energienetten behoren tot de betrouwbaarste van de wereld en wij zorgen ervoor dat dit ook in de toekomst zo blijft. Door middel van efficiënt beheer en het realiseren van schaalvoordelen houden wij de huidige netten betaalbaar. Ook willen wij ervoor zorgen dat klanten steeds meer gemak ervaren wanneer wij voor hen aan het werk zijn. Want het vertrouwen van onze klanten is belangrijk, zowel bij het uitvoeren van onze traditionele werkzaamheden als bij het realiseren van onze nieuwe activiteiten.
In 2016 hebben we € 795 miljoen uitgegeven aan onderhoud, vervanging en aanleg van onze energie-infrastructuur. De investeringen in de netten worden per regio gedaan. Iedere regio heeft hierbij zijn eigen prioriteiten, aanpak of kenmerken. Op onze website geven we per regio onze investeringen in de energienetten aan.

Hoeveelheid werk legt druk op prestaties

In 2016 hebben we niet al het werk wat we wilden verzetten kunnen realiseren. Door onder meer de aantrekkende economie en de ontwikkeling van de energietransitie is de vraag van klanten gegroeid. Bovendien is de arbeidsmarkt voor technici krap. Daarom hebben we keuzes moeten maken in de uitvoering van ons werk. Dat is onder andere ten koste gegaan van het realiseren van onze doelstellingen op het gebied van digitalisering van onze netten. In 48% van de gevallen realiseerden we de tussentijdse mijlpalen van onze 25 belangrijkste projecten. Lange inpassingsprocedures en betrokkenheid vanuit van de omgeving zijn daar veelal de oorzaak van.

Onze prestaties in de regio's

Noord-Holland

In de kop van Noord-Holland hebben we gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe stations, onder meer om windparken aan te sluiten op het energienet. Rondom de Haarlemmermeer neemt de vraag naar capaciteit enorm toe, onder meer vanwege de komst van datacenters en de uitbreiding van de glastuinbouw.

Amsterdam

In Amsterdam werken we al enkele jaren aan de versterking van de elektriciteitsnetten op de Zuidas, om aan de toenemende vraag naar elektriciteit in dit gebied te kunnen voldoen. Ook in de Watergraafsmeer en de Bijlmer breidden we in het verslagjaar de infrastructuur uit in verband met de komst van datacenters.

Zuid-Holland

Onder meer in Katwijk en Leiden hebben we aan de energie-infrastructuur gewerkt. Verder is in de Zuidplaspolder gewerkt aan nieuwe energienetten, om hier klaar te zijn voor de toekomstige vraag naar elektriciteit.

Friesland

De activiteiten in de regio Friesland richten zich onder meer op het aansluiten van een aantal zonneparken. In 2016 is onder meer een zonnepark aangesloten op Ameland. Verder heeft groei van de agrifoodbusiness geleid tot een groeiende vraag naar elektriciteit. Hiervoor is in Heerenveen en Oudehaske gewerkt aan de uitbreiding van de infrastructuur.

Flevoland

In Flevoland draagt Liander bij aan de grootschalige herstructurering van de windparken in het gebied. In 2016 zijn hiervoor in de hele provincie nieuwe verbindingen aangelegd. Verder hebben we langs de A6 diverse elektriciteitskabels en gasleidingen verlegd om de nieuwe verkeersroutes mogelijk te maken.  

Gelderland

In Gelderland zijn diverse grote klanten aangesloten op een nieuw schakelstation in Nijmegen. In 2016 is ook gewerkt aan de uitbreiding van de infrastructuur in de Bommeler­waard om de toenemende energievraag van tuinders te kunnen faciliteren. Daarnaast heeft Liander de netten van diverse dorpen aan elkaar gekoppeld om de leveringszekerheid in de toekomst te verbeteren.

Provincie

Elektriciteit

Gas

Elektriciteit + gas

Slimme meters

Bedragen in € miljoenen

Uitbreiding

Vervanging

Uitbreiding

Vervanging

Totaal

plaatsingen

Noord-Holland

64

30

8

19

122

203.878

Amsterdam

30

18

7

31

86

115.292

Zuid-Holland

19

19

5

13

57

50.704

Gelderland

55

19

10

24

108

188.557

Friesland

14

3

1

2

20

39.963

Flevoland

21

7

3

7

38

67.023

    Leveringsbetrouwbaarheid van onze netten

    Jaarlijkse uitvalduur elektriciteit

    Onze investeringen en onderhoud zijn gericht op het behouden en verder vergroten van de leveringsbetrouwbaarheid. Klanten hadden in 2016 gemiddeld 23,3 minuten (2015: 21,9 minuten) geen elektriciteit. Hiermee hebben we onze doelstelling voor 2016 (<21 minuten) niet behaald. Twee belangrijke maatregelen om de leveringsbetrouwbaarheid te verhogen hebben hun vruchten afgeworpen. De Smart Cable Guard is op grotere schaal ingezet en met name in Amsterdam is hard gewerkt aan het preventief verwijderen van een bepaald type storingsgevoelige middenspanningsmoffen. Door de aantrekkende economie wordt echter meer in de grond gewerkt, waardoor het aantal graafschades in 2016 is toegenomen. Die ontwikkeling en drie grote storingen waren samen verantwoordelijk voor de uiteindelijk lagere score dan onze doelstelling.
    In Amsterdam was in januari sprake van een uitzonderlijk omvangrijke laagspanningsstoring door een defect geraakte kabel, waar vocht in was gekomen. De andere twee grote storingen vonden plaats in hoogspanningsstations in Alphen aan den Rijn in februari en in Arnhem in juli. In Alphen lag de oorzaak in een fout in de engineering, in Arnhem betrof het een fout tijdens het schakelen. Liandon heeft deze storingen onderzocht en maatregelen genomen.
    Ook het aantal postcodegebieden met meer dan 5 storingen per jaar lag met 17 iets boven onze doelstelling (maximaal 16), mede als gevolg van keuzes in de noodzakelijke prioritering van het werk.

    Herhaalstoringen

    Smart Cable Guard vaker ingezet

    Smart Cable Guard (SCG) is een systeem dat zwakke plekken in het ondergrondse net detecteert en lokaliseert, zo mogelijk nog voordat deze tot een storing leiden. Hiermee kan over een lengte van enkele kilometers in één keer gemeten worden en daarbij tot op enkele meters nauwkeurig bepaald worden waar een eventuele beschadiging zich bevindt. Dat scheelt tijd en geld bij de reparatie van de stroomvoorziening. Inmiddels zijn er ruim 130 systemen operationeel. Na de kleinschalige uitrol is de inzet van de SCG verder uitgebreid en verbeterd. Het aantal succesvolle resultaten met SCG in 2016 staat op 15. Daarvan heeft de SCG in 8 gevallen met energieonderbreking correct het gestoorde component aangewezen. In 7 gevallen hebben we een energieonderbreking voorkomen. Hier zijn indicatief 410.000 verbruikersminuten voorkomen.

    Gasstoring door vandalisme

    Huishoudens hadden in 2016 gemiddeld 85 seconden geen gas. In Alkmaar leidde op 27 oktober een externe oorzaak tot een gasstoring bij ruim 10.000 huishoudens. De gasonderbreking ontstond als gevolg van automatische beveiligingsmaatregelen die in werking traden nadat vandalen een zogeheten ‘gaskast’ van Liander hadden opengebroken met een koevoet. Liander heeft hierop aangifte gedaan bij de politie.

    Jaarlijkse uitvalduur gas

    Gasexplosie Urk

    Op Urk is begin juni een aantal huizen verwoest na een gasexplosie. Zes gezinnen verloren hun woning en enkele personen raakten gewond. Eén persoon moest naar het ziekenhuis. De gasexplosie deed zich voor bij werkzaamheden aan de riolering door een derde partij. Bij die werkzaamheden werd de gasleiding beschadigd en stroomde er gas in het riool. Toen de storingsmonteur van Liander ter plaatse kwam, was er te weinig tijd om het lek te dichten. Kort daarop vond de explosie plaats. Door de explosie zaten 24 huizen een avond of een deel van het weekend zonder gas.

    Oorzaken uitvalduur gas
    Oorzaken uitvalduur elektriciteit

    Tarieven voor netbeheer en afbouw precario

    De netbeheerders hebben met het energietransport, de aansluitdienst en de meetdienst een exclusieve, wettelijke taak. De tarieven hiervoor zijn gereguleerd en de ACM stelt het toegestane tariefniveau voor de individuele netbeheerders vast. In 2016 waren de tarieven van Liander voor netbeheer vergelijkbaar met die in het jaar ervoor. De tarieven zouden lager zijn geweest als zij niet belast waren met sterk toegenomen regionale kosten voor precarioheffingen. De kosten voor precario - de gemeentelijke heffing die Liander moet betalen voor het gebruik van openbare grond - blijven toenemen. De lokale heffingen verhogen generiek de tarieven voor alle klanten, terwijl precario door slechts een aantal gemeentes wordt geheven. In 2016 is € 149 miljoen betaald aan precario (2015: € 110 miljoen).
    Precario zorgt ervoor dat de tarieven voor alle klanten stijgen. De heffing leidt bovendien tot een oneerlijke verdeling van de lasten. Alliander is dan ook blij dat begin 2017 het wetsvoorstel ‘Wijziging van de gemeentewet, de Provinciewet en de Waterschapswet in verband met het beperken van de heffingsbevoegdheid van precariobelasting voor enige openbare werken van algemeen nut’ geamendeerd is aangenomen door de Tweede Kamer. Het voorstel komt erop neer dat gemeenten hun tarieven niet meer mogen verhogen en de komende vijf jaar moeten gaan afbouwen.

    Dilemma: hoe lang leggen we nog gasnetten aan?

    Elk jaar investeren wij vele tientallen miljoenen in vervanging en aanleg van nieuwe gasnetten. Kijkend naar de trends en ontwikkelingen op de energiemarkt, zien we een duurzamere toekomst met daarin afnemende vraag naar gas. Huizen worden steeds beter geïsoleerd, nieuwe huizen worden steeds meer energieneutraal gebouwd en het verwarmen van nieuwe woningen gebeurt steeds vaker ook elektrisch, via bijvoorbeeld (hybride) warmtepompen. In de Energieagenda, die eind 2016 is gepresenteerd, staat ook aangegeven dat ingezet wordt op op een sterke vermindering van het aardgasgebruik in de bebouwde omgeving en stimulering van inpassing van CO2-arm opgewekte elektriciteit en warmte. Toch leggen wij, op verzoek van onze klanten, nog steeds nieuwe gasnetten aan. Ook bij nieuwbouwwijken en -projecten. De aanleg van energienetten is voor ons een langetermijninvestering, waarbij wij uitgaan van een gebruiksduur van zo'n 40 tot 50 jaar. Als Nederland in 2050 klimaatneutraal wil zijn, moeten de gasnetten over 35 jaar vervangen zijn door andere warmteoplossingen. De vraag die wij ons dan ook stellen is hoe lang en waar we nog nieuwe gasdistributienetten blijven aanleggen.