Onze duurzame prestaties

In het verslagjaar 2017 zien we de effecten van een goede inbedding in onze organisatie van onze maatschappelijke programma’s. Bijzonder is dat we grote stappen hebben gezet in het vergroenen van onze belangrijkste CO2-gerelateerde bronnen door groen in te kopen van Nederlandse productie en door de realisatie van energiezuinige gebouwen.

Aandachtsvelden

In ons maatschappelijk presteren werken we aan drie aandachtsvelden. Ten eerste wil Alliander een bijdrage leveren aan de energietransitie door alle klanten onder gelijke condities toegang te geven tot duurzame energie. Meer hierover leest u in de hoofdstukken Over Alliander en Klanten. Daarnaast nemen we als grote werkgever verantwoordelijkheid voor een sociale en inclusieve organisatie. Een maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering is een inclusieve bedrijfsvoering waarin iedereen een kans krijgt en waar alle talenten worden benut. We sturen actief op diversiteit en inclusie in ons medewerkersbeleid, zoals bij werving en selectie, opleiden en ontwikkelen. Lees hierover meer in het hoofdstuk Medewerkers. Alliander heeft ambitieuze doelstellingen voor een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering waarvoor wij samenwerken met partners in onze ketens. In 2017 hebben wij onze strategische doelen voor de energietransitie en een duurzame, inclusieve bedrijfsvoering verder uitgewerkt. Onze bijdrage aan de Sustainable Development Goals hebben we nader geconcretiseerd.

Naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2023

Alliander heeft een substantiële CO2-voetafdruk van 632 kiloton over 2017. In 2017 is de uitstoot van CO2 ten opzichte van het jaar ervoor met 192 kiloton gedaald. Dit is een daling van circa 23%. Het effect van ons vergroeningsbeleid is voor het tweede jaar op rij duidelijk zichtbaar. Wij streven ernaar om volledig klimaatneutraal te zijn in 2023. Dat wil zeggen dat in 2023 per saldo geen CO2 door Alliander wordt uitgestoten door onze netactiviteiten, kantoren en voertuigen. Met ons programma gericht op vermindering en vergroening van onze CO2-emissies werken we stap voor stap aan een duurzamere bedrijfsvoering. Impactvolle maatregelen waren de oplevering van ons energieneutrale hoofdkantoor in Arnhem en de versnelde vergroening van onze totale voetafdruk.

In 2016 hebben wij onze doelstellingen voor een klimaatneutrale bedrijfsvoering vastgesteld. Alle vergelijkingen voor energie en klimaatcijfers in het jaarverslag zijn steeds met het voorafgaande jaar.

Uitstoot door net- en lekverliezen

Onze bruto voetafdruk wordt voor 90% veroorzaakt door net- en lekverliezen, die grotendeels ontstaan bij het transporteren van elektriciteit en gas. De netverliezen kostten ons in 2017 circa € 60 miljoen en zijn in beperkte mate te beïnvloeden. Niettemin proberen we elk jaar zowel onze technische als administratieve netvliezen te verminderen.

Technische netverliezen

In 2017 is de absolute omvang van de technische netverliezen met 1% gedaald ten opzichte van 2016. De technische netverliezen hangen sterk samen met de economische ontwikkelingen. Het reductieprogramma voor technisch netverlies blijft onverminderd van kracht. Het richt zich op besparende maatregelen op onze stations en een betere dagelijkse besturing van het net. Daarnaast vervangen we elk jaar een deel van onze grijs-gietijzeren gasleidingen met het oog op veiligheid en verminderen van gaslekkages.

Administratieve netverliezen

Onze administratieve netverliezen zijn in absolute omvang gelijk gebleven ten opzichte van 2016. Administratieve netverliezen ontstaan onder meer door fraude door het illegaal aftappen van energie door bijvoorbeeld hennepkwekerijen. Voor het opsporen fraude zijn we mede afhankelijk van de focus en inzet van politie en justitie met wie we samenwerkingsafspraken hebben. Het digitaliseren van onze netten ondersteunt het opsporen van energiefraude. De daling in 2017 hangt vooral samen met het beter opsporen van fraude en het alsnog factureren en innen van openstaande bedragen.

Vergroenen van netverliezen met duurzaam opgewekte energie

Alliander vergroent zijn netverliezen met behulp van opwek van additionele duurzame energie in Nederland. Wij hebben bewust de keuze gemaakt om de inkoop van onze netverliezen stapsgewijs te verleggen naar stroom uit nieuwe investeringen in hernieuwbare bronnen in Nederland. Hiermee bereiken we dat ons netverlies koolstofarm wordt én ondersteunen we de doelstellingen voor duurzame energieopwekking. In 2017 hebben wij 114 kiloton van onze totale netverliezen vergroend met garanties van oorsprong.

In 2017 zijn Garanties van Oorsprong aangekocht van een nieuw windpark Kattendrecht in Breda. Hiermee is onze uitstoot van gebouwen en IT processen geheel gecompenseerd. Onze beleid op energiebesparing en energieneutrale nieuw- en verbouw blijft van kracht.

Uitstoot mobiliteit en gebouwen

De concentratie van activiteiten en de vermindering van het aantal kantoren in ons verzorgingsgebied in combinatie met principes van het nieuwe werken leiden tot verminderd energieverbruik. Onze CO2-uitstoot voor gebouwen daalde met 10% ten opzichte van 2016. De resterende uitstoot is vergroend.

In 2017 hebben wij een nieuw mobiliteitsprogramma geïntroduceerd. We gaan per 1 januari 2018 over op een ander vergoedingenstelsel om bewust reizen aan te moedigen. Ook is de uitstoot norm voor lease-auto’s aangescherpt naar 100 gram per km en zijn keuzes gemaakt om elektrisch rijden toegankelijker te maken. We investeerden in 2017 wederom in een efficiënter dienstwagenpark:  al onze dienstbussen zijn inmiddels uitgerust met een snelheidsbegrenzer (Ecodrive). De CO2-uitstoot van onze mobiliteit daalde voor het eerst met 2% ten opzichte van 2016.

CO2-uitstoot van Alliander

De hoogste sport op de CO2-prestatieladder

Onze CO2-aanpak en werkwijze zijn extern getoetst aan de hand van de CO2-prestatieladder. Certificering op de CO2-prestatieladder is een bewijs van inzicht in de eigen voetafdruk (niveau 1), de mogelijke reductiemaatregelen (niveau 2), de competentie om deze maatregelen ook echt uit te voeren (niveau 3), inzichten transparant te maken (niveau 4) en met ketenpartners innovaties te initiëren (niveau 5). De CO2-prestatieladder wordt vaak gebruikt als gunningscriterium bij aanbestedingen. In 2017 hebben we niveau 5 van de Ladder behouden. Dit betekent dat we over de CO2-inventaris van onze A-leveranciers beschikken, we de doelstellingen op niveau 3 en 4 hebben gehaald, we ons publiek committeren aan het CO2-reductieprogramma van de overheid. We zijn trots op deze stap, maar om te blijven excelleren op de CO2-prestatieladder is het van essentieel belang dat we de keten blijven betrekken en ook onze leveranciers uitdagen de uitstoot terug te dringen.

Klimaatrisico’s en adaptatie

Alliander is aangesloten bij het Deltaprogramma waarin risico's van klimaatverandering op nationale schaal worden besproken en de aanpak wordt gecoördineerd. Effecten en risico's worden beoordeeld en acties zijn gericht op adaptatie en beheersing door onze crisis- en calamiteitenorganisatie. Voor bestaande en geplande bedrijfsmiddelen vindt evaluatie plaats van de risico's van o.m. overstroming, natuurbrand en stormen. De aandacht voor de energietransitie en het beleid voor een duurzame bedrijfsvoering zijn gericht op actieve beperking van emissies en op een duurzame energievoorziening.

Invulling geven aan ketenverantwoordelijkheid met partners

Een aanzienlijk deel van onze maatschappelijke prestatie realiseren we in samenwerking met zakenpartners. We sturen op verantwoord ondernemen in de waarde-, en productketens waarin we door onze financiële bestedingen of door het bestaan van specifieke risico’s impact hebben. Bijzondere aandacht in ons Maatschappelijk Verantwoord Inkoopbeleid is gericht op de drie duurzaamheidspijlers: circulariteit, CO2 en arbeidsparticipatie.

Een duurzame relatie met onze leveranciers

Met een jaarlijks inkoopvolume van ongeveer € 900 miljoen zijn we een grote inkoper van producten en diensten in Nederland. Samen met onze leveranciers kunnen we een grote bijdrage leveren aan duurzaamheid. In onze aanbestedingscriteria is duurzaam inkopen een integraal onderdeel. We hebben hierin bepalingen opgenomen ten aanzien van mensenrechten, arbeidsomstandigheden, grondstoffengebruik, recycling en/of CO2-uitstoot. Alle gecontracteerde leveranciers van Alliander committeren zich aan de ‘Alliander Gedragscode Leveranciers'. Deze richtlijn is gebaseerd op OESO-richtlijnen en stelt eisen aan het ethisch en eerlijk zakendoen van leveranciers en hun toeleveranciers en fabrikanten. Bij overtreding van de code kunnen sancties worden opgelegd, zoals beëindiging van het contract, het tijdelijk staken van werkzaamheden wel of niet met ingebrekestelling. Geregeld worden audits uitgevoerd waarbij de naleving van de Gedragscode wordt besproken. Naleving van ketenaspecten en de opvolging van eventuele bespreekpunten is onderdeel van de auditrapporten. Als wij samenwerken met bedrijven in lagelonenlanden voeren we op basis van risicobeoordeling audits uit bij deze leveranciers. In 2017 zijn er 14 audits uitgevoerd.

Naast de gebruikelijke controle op kwaliteit en product kijken we naar MVO-elementen zoals naleving van universele mensenrechten, arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. Voor de MVO-audit werken wij samen met een onafhankelijke externe partij die de lokale situatie goed kent en kan beoordelen. In het verslagjaar zijn geen kritische tekortkomingen over genoemde thema’s bij onze leveranciers gerapporteerd. Naast de gedragscode hebben we in 2017 70,4% van ons inkoopvolume ingekocht aan de hand van zogenoemde Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) verklaringen (2016: 71%). Hiermee ondersteunen we de doelstelling om in Nederland maatschappelijk verantwoord in te kopen. Met de MVI-verklaringen stimuleren we bijvoorbeeld dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij onze leveranciers werken aan onze producten en diensten. Alliander rapporteert  jaarlijks het aantal nieuwe op MVI aspecten gescreende leveranciers. In 2017 werd met 16% van de nieuwe leveranciers een MVI verklaring afgesloten. Leveranciers zonder MVI-verklaring vragen we zich te registreren op het FIRA Platform (www.fira.nl). Deze leveranciers worden verzocht de eigen duurzame prestaties te delen op het FIRA-platform. FIRA borgt de kwaliteit van de aangeleverde informatie. Met het platform worden partijen bij elkaar gebracht en krijgen we meer inzicht in de duurzaamheidsprestaties van leveranciers. FIRA baseert zijn rapportages op de internationale standaarden van MVO. De principes van ISO 26000 zijn hierbij leidend. Met deze registratie geeft de leverancier inzicht in de duurzaamheidsprestaties en ambities. Alliander eist dat werkzaamheden voldoen aan specifieke protocollen en voorschriften voor veiligheid bij werken  aan gas en elektriciteit als VIAG & BEI. Medewerkers van aannemers moeten hier aan voldoen.

Uitbesteding, investeringen en productie in andere landen betekenen soms een verhoogd risico voor erkenning én naleving van fundamentele mensenrechten, veiligheid en milieu. Ongewild kan een organisatie betrokken raken bij discutabele omstandigheden zoals bijvoorbeeld kinderarbeid. De principes van Fyra en ISO 26000 helpen ons hier aandacht voor te vragen bij leveranciers  en ketenpartijen. Bij aanbestedingen met grotere risico's toetsen we actief op mogelijke problemen in de keten. Bijvoorbeeld bij het Fair Meter project. Naast toetsing vooraf voeren we ook audits uit op locatie bij contract partijen. Bij overtreding beëindigen we de business relatie of leggen we andere sancties op overeenkomstig het contract en de Alliander Gedragscode voor Leveranciers.

Eerste grondstofpaspoort

Begin 2017 heeft Liander samen met haar leverancier AVK Plastics en Kiwa Technology een format voor het grondstofpaspoort ontwikkeld. Dit wordt gebruikt om meer inzicht in de toegepaste materialen in onze ingekochte producten te krijgen. Tegelijkertijd geeft het paspoort inzicht in de herkomst van de toegepaste materialen. De ‘straatpot’ van AVK Plastics is gebruikt als eerste product om het grondstofpaspoort te mogen ontvangen. Het format is, inclusief handleiding, terug te vinden op www.alliander.com/nl/over-alliander/leveranciers/grondstofpaspoort.

Circulaire bedrijfsvoering

Als netbeheerder maken we gebruik van grote hoeveelheden materialen en indirect grondstoffen. Het is onze verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk met onze materiaalbehoefte om te gaan. We streven er dan ook naar in 2020 minimaal 40% van onze primaire assets circulair in te kopen. Dat betekent dat alle grondstoffen die we gebruiken, terugkomen in de kringloop en er niets verloren gaat. Om hier invulling aan te geven sturen we op 4 stromen:

  • We maken optimaal gebruik van de spullen die we al hebben.

  • We kopen onze belangrijkste materialen zo circulair mogelijk in.

  • We voorkomen het verspillen van grondstoffen in onze operatie.

  • We recyclen het overgebleven afval 100% hoogwaardig.

Circulair inkopen vraagt intensieve samenwerking met onze leveranciers. Om ons beleid kracht bij te zetten zijn wij een van de eerste 20 ondertekenaars van de Green Deal Circulair Inkopen. Doel is door het starten van circulaire inkooptrajecten van elkaars ervaringen te leren en circulair inkopen te versnellen. Met de deelname van meer dan 60 partijen ontstaat er veel kennis en ervaring. Alliander levert een stevige bijdrage aan deze doelstellingen, onder meer met: bedrijfsveilige kleding, transformatoren, herontwikkeling kantoren, koffiebekers, meubilair en fair meter.
In 2016 hebben we circulair inkopen geïntegreerd in onze inkoopprocessen. Per kwartaal rapporteren we op het percentage circulair ingekocht en het percentage recycling. Er is een heldere roadmap voor het bereiken van onze doelstelling. Het percentage circulair ligt eind 2017 rond de 6%. Dit is met name te danken aan de eerste grondstofpaspoorten voor onze kabels waar uit blijkt dat deze deels uit gerecycled materiaal bestaan en goed recyclebaar zijn. In 2018 start de eerste pilot met de circulaire kabel die aantoonbaar meer gerecycled materiaal zal bevatten . 

Groene netten

Alliander is een van de initiatiefnemers van het platform Groene Netten bestaande uit diverse nationale infrabeheerders. Binnen Groene Netten wordt gewerkt aan een klimaatneutrale en circulaire nationale infrasector.
In 2017 werd de eerste circulaire kabel in de rond gelegd en werd intensief samengewerkt aan het Petaplan; het opwekken van grote hoeveelheden duurzame energie op het grondgebied van Rijkswaterstaat en ProRail. Het ministerie van I&W en Economische Zaken en Klimaat zijn partner in het project.

De partners van Groene Netten (Alliander, Enexis, Gasunie, ProRail, KPN, Stedin,TenneT en Rijkswaterstaat) ondertekenden tijdens het jaarlijkse Springtij-evenement een ambitieverklaring voor samenwerking op gebied van Impactmeten en Sustainable Development Goal’s.

Landis+Gyr: Fair meter kan nóg fairer

In het ontwerp van de nieuwe slimme meters werkt Alliander samen met Stedin, JUVA en Enduris en meterleveranciers Landis+Gyr en Floniskra aan de realisatie van een duurzame slimme meter: de Fair Meter. Met Landis-Gyr ontwikkelde Alliander in de zogenoemde Fair Meter Pilot een nieuw, aantoonbaar duurzamer ontwerp. De pilot resulteerde in een nieuwe generatie elektriciteitsmeters, met onder meer een sterke reductie van het grondstoffengebruik. Afgelopen jaar heeft Landis+Gyr een meter ontworpen waarin het gebruik van plastic met 25% en metalen met 35% is verminderd. Als het aan productmanager Joe Andrews van Landis + Gyr ligt, blijft het daar niet bij.

Landis+Gyr werkt al meer dan 100 jaar aan oplossingen waarmee consumenten beter met energie kunnen omgaan. In het geval van de slimme meter gaat het om het bieden van meer inzicht in energieverbruik en de belasting van het milieu te verkleinen. “Als bedrijf gebruiken we waardevolle grondstoffen”, legt Joe uit. “En we fabriceren producten met een lange maar nog altijd eindige levensduur. We zien het als een verantwoordelijkheid dat we daar verstandig en zorgvuldig mee omgaan. Vandaar dat we er ook alles aan willen doen om een zo fair mogelijke energiemeter te maken voor onze klanten.”
Een fair meter is volgens Joe een meter die tijdens de productiefase en het gebruik meer maatschappelijke en economische waarde oplevert dan dat deze kost. “De meter moet fair zijn voor de producent, fair voor de leverancier, fair voor de klant en fair voor de eindgebruiker”, somt hij op.

Goed beschouwd was de vorige versie van de fair meter volgens Joe al een eerlijke energiemeter gekeken naar productiewijze, grondstoffengebruik en transparantie van processen. “Maar dat neemt niet weg dat we naar manieren zijn blijven zoeken om deze nog ‘fairer’ te maken. Allereerst hebben we daarvoor het gebruik van plastic en metaal in het ontwerp aanzienlijk gereduceerd. Een vraagstuk waar we nu nog aan werken is of er manieren zijn om gerecycled plastic te gebruiken. De onderdelen zijn zo specifiek dat het moeilijk is om hiervoor kwalitatief hoogwaardig en geschikt materiaal te vinden.” Joe weet zeker dat de nieuwe meter zo fair is als maar kan. Desondanks blijft Landis+Gyr zoeken naar verbeteringen. “Het concept ‘Fair meter’ is geen einddoel, maar een continu proces.”

In het ontwikkelproces zijn netbeheerders Alliander en Stedin nauw betrokken. “Ik durf te stellen dat de samenwerking met Alliander de drijvende en motiverende kracht is geweest om outside the box te durven denken bij het bedenken van de baanbrekende verbeteringen. We werken transparant en open samen en delen informatie waar dat helemaal niet zo vanzelfsprekend is. We zijn heel blij dat partijen als Alliander en Stedin altijd oog hebben gehad voor de noodzaak en waarde van de fair meter.”