Pijler 1: ondersteuning van klanten bij het maken van keuzes

Klanten hebben steeds meer invloed op het energiesysteem. Daarom maken wij het aantrekkelijk voor hen om keuzes te maken die niet alleen goed zijn voor hun eigen situatie, maar ook voor de totale energievoorziening. Het zou daarom voor klanten aantrekkelijk moeten zijn om energie te kopen als er veel van beschikbaar is, energie te verkopen als er weinig van is en het energienet niet te gebruiken als er te veel drukte op ontstaat.

Rol van Alliander in de energieopwek en -opslag

Aan Alliander de taak om de betrouwbaarheid van de infrastructuur voor iedereen hoog te houden tegen zo laag mogelijke kosten. En tegelijkertijd om het energiesysteem te optimaliseren om ruimte te blijven geven voor de decentrale ontwikkeling van energie. Op weg naar het nieuwe energiesysteem krijgen opwek en opslag een belangrijke rol, ook met fluctuerende bronnen zoals zon en wind. Tegelijkertijd ontstaan er nieuwe mogelijkheden om energie op te slaan, bijvoorbeeld met behulp van de batterijen van elektrisch vervoer. Alliander is zelf geen producent van energie, maar zorgt voor de verbinding tussen vraag en aanbod en denkt mee welke keuzes maatschappelijk gezien het beste zijn op weg naar het nieuwe energiesysteem. Hiervoor werken we samen met andere partijen, zoals leveranciers en verbruikers aan pilots om hier te leren van de praktijkervaring. Er zijn proefprojecten in uitvoering met verschillende partijen, zoals in Rijsenhout. 

Stijging van het aantal klanten met duurzame opwek

Al enkele jaren achtereen stijgt het aantal klanten dat zelf duurzame energie opwekt. Ook in 2017 zagen we opnieuw een toename van het aantal geregistreerde aansluitingen met een actieve terugleverinstallatie in onze verzorgingsgebieden, van 144.200 naar 189.816 (+ 32%).

Klanten met duurzame opwek

Doordat er meer klanten bijkomen met duurzame opwek, stijgt het aandeel duurzaam opgewekte energie in de gebieden waar Alliander actief is voortdurend. De windmolens en zonnepanelen in de provincies Gelderland, Flevoland, Noord-Holland, Friesland en delen van Zuid-Holland leveren voldoende energie om zo’n twee miljoen huishoudens van duurzame elektriciteit te voorzien. Het aandeel duurzaam opgewekte energie in de gebieden waar Alliander actief is bedroeg eind 2017:

  • Zonne-energie: elektriciteit voor 210.000 huishoudens

  • WKK: elektriciteit voor 840.000 huishoudens

  • Windenergie: elektriciteit voor 865.000 huishoudens

  • 3.174 laadpalen voor elektrische auto’s

  • Groen gas: gas voor 16.000 huishoudens

De toename van de opwek van lokale duurzame energie uit wind en zon heeft steeds meer impact op ons elektriciteitsnet. Met meer energie uit bijvoorbeeld zon en wind kunnen er stroompieken ontstaan en daar is het lokale net niet overal op gebouwd. Ook is het aanbod van elektriciteit minder goed voorspelbaar door het fluctuerende karakter van zonne- en windenergie. Onze uitdaging is om zonder extra investeringen en extra werk vraag en aanbod van energie beter op elkaar aan te laten sluiten.

Dilemma: wie draait op voor de verwijderingskosten van een gasaansluiting?

De komende decennia moeten zo’n 7 miljoen woningen van het aardgas af. Per definitie zijn er bij zo’n omvangrijke verandering voorlopers, volgers en achterblijvers. Maar uiteindelijk krijgen miljoenen huishoudens te maken met de bijbehorende lasten. Huishoudens die hun gasaansluiting nu laten verwijderen, betalen daar zelf een kostendekkend tarief voor. Er was in het verslagjaar een discussie over deze tarieven: moet dit niet anders en bijvoorbeeld worden verdeeld over alle Nederlanders?
Netbeheerders onderschrijven uitdrukkelijk de wens om huishoudens te stimuleren om CO2 te besparen. We willen dat zo goedkoop en makkelijk mogelijk maken maar gaan daarbij nog steeds uit van het geldende principe dat de consument zelf betaalt. Als we als samenleving deze regels willen aanpassen, dan moeten we dat met het oog op de toekomst doen. Het gaat immers niet alleen om de kosten nu voor een kleine groep, maar juist om de betaalbaarheid voor miljoenen Nederlanders in de komende decennia. Tijdens de behandeling van de wet VET is kosteloze verwijdering van gasaansluitingen verworpen.

Buurtbatterij Rijsenhout

Om flexibiliteit te testen, werken we met andere partijen samen aan diverse pilots. Voor het eerst in Nederland is er een buurtbatterij in een wijk ingezet. Door eerst de beschikbare, duurzame energie uit de buurt te gebruiken, kunnen wijken in de toekomst steeds meer in hun eigen energiebehoefte voorzien. Ook kan het een oplossing zijn voor de forse toename van zonnepanelen op woningen en de bijbehorende energie die verwerkt moet worden. Door de duurzame energie in een batterij op te slaan wordt het elektriciteitsnet minder belast. Daarmee kan een batterij een goed alternatief zijn voor het leggen van een dikkere kabel. In het dorp Rijsenhout in de Haarlemmermeer testen 35 huishoudens deze unieke batterij samen met Tegenstroom, Lyv smart Living en Liander. Als netbeheerder onderzoeken we of de batterij het lokale elektriciteitsnet kan ontlasten.

Buren in de wijk in Rijsenhout delen een jaar lang de buurtbatterij. In huis zorgt het energiemanagementsysteem van Lyv met behulp van de slimme meter dat het overschot aan opgewekte energie in de batterij wordt opgeslagen en geregistreerd. Daardoor kunnen huishoudens die op een later moment gebruiken. Data uit de slimme meter helpt te bepalen hoe de zonne-energie zo optimaal mogelijk gebruikt kan worden. Aan de hand van het actuele verbruik van de bewoners en de hoeveelheid opgewekte energie wordt bepaald of die het beste verbruikt, opgeslagen of teruggeleverd kan worden aan het net. Als een bewoner in de wijk elektriciteit nodig heeft dan levert het systeem zijn resterende deel uit de batterij terug. Het energiemanagementsysteem met een bijbehorende app helpt bewoners energie te besparen en registreert het als er meer zonne-energie wordt opgewekt dan verbruikt. Zo kunnen bewoners maximaal hun eigen opgewekte energie gebruiken en wordt het energienet ontlast.

Platform voor uitwisseling van energie

In 2017 is verder door de Alliander-dochter EXE het eerste onafhankelijke transactieplatform voor rechtstreekse uitwisseling van elektriciteit tussen opwekkers en verbruikers gelanceerd. In het nieuwe duurzame energie systeem willen opwekkers én afnemers van energie steeds vaker zelf de regie nemen over hun energiehuishouding. Dit vraagt om een platform dat decentrale transacties kan verwerken. Met het nieuwe transactieplatform genaamd ENTRNCE krijgen zakelijke opwekkers en verbruikers, dienstverleners én energieleveranciers toegang tot de markt. ENTRNCE brengt zo de toekomstige, decentrale energiemarkt een stap dichterbij.

Amsterdam bereidt zich voor op auto’s van de toekomst

Een andere test op het gebied van flexibilisering heeft in Amsterdam plaatsgevonden. De gemeente Amsterdam heeft in 2017 een succesvolle test gedaan met een nieuwe manier van opladen voor elektrische auto’s. De gemeente experimenteert met het aanpassen van de laadsnelheid aan vraag en aanbod van energie op het stroomnetwerk. Elektrische auto’s laden daarbij sneller in de daluren, en iets trager wanneer het stroomverbruik van de stad piekt. Zo bereidt de stad zich voor op de komst van een nieuwe generatie elektrische auto met grote accu’s. Het schept ook de mogelijkheid om in de toekomst efficiënter om te gaan met de inzet van duurzame energie. Flexibel laden – ook wel smart charging of slim laden genoemd – voorkomt niet alleen piekbelasting van het energienetwerk, het geeft in de toekomst ook de mogelijkheid om duurzaam gewonnen energie optimaal in te zetten. Zo zou energie uit zonnepanelen overdag direct opgeslagen kunnen worden in de accu’s van elektrische auto’s. In 2018 gaan we door met het testen met reguliere gebruikers van de laadpalen. Voor de gehele proef worden 52 openbare laadpalen met 2 stopcontacten (oftewel 104 laadpunten) gebruikt in Amsterdam Centrum, West, Nieuw West en Zuid. De laadinformatie verzameld via deze laadpalen wordt vergeleken met 50 standaardlaadpalen die dienen als referentie. Op basis van historische data is de verwachting dat ruim 1.000 tot 1.500 unieke gebruikers gaan laden op deze oplaadpunten.

Slimme meter stand van zaken

Een cruciale schakel in het slimmer maken van onze infrastructuur is de slimme meter. In 2017 zijn in totaal op 536.000 adressen meters aangeboden. De aanbieding van de slimme meter is versneld tot 2.500 adressen per dag. Daarmee hebben we onze doelstelling voor 2017 behaald. De slimme meter helpt klanten om zelf keuzes te maken in het gebruik van hun energie. Het doel is dat wij in 2020 al onze klanten een slimme meter hebben aangeboden. Dit doen we in nauwe samenwerking met onze partners, zoals aannemers.
In 2017 was er media-aandacht voor de slimme meter. Een aantal slimme gasmeters dat geplaatst is in de periode juni tot en met augustus 2016 voldoet niet aan de specificaties. Alhoewel de meters veilig zijn, is door de netbeheerders besloten om dit type gasmeters te vervangen. Alle meters zullen in 2018 zijn omgewisseld.