Onze impact en waardecreatie

Alliander heeft als netwerkbedrijf veel betekenis voor de welvaart en het welzijn van miljoenen mensen. We werken iedere dag aan een betrouwbare en betaalbare energievoorziening waarbij iedereen onder gelijke condities toegang heeft tot energie. Zonder energie staat vrijwel alles stil.

Onze activiteiten hebben veel maatschappelijke effecten op de omgeving: op de economische ontwikkeling van regio’s en stakeholders, op de uitstoot van broeikasgassen, op kennisontwikkeling en welzijn van medewerkers én op de veiligheid en stabiliteit van het energiesysteem. De effecten brengen we met impactmeting in kaart. De inzichten die dit oplevert helpen ons om de maatschappelijke invloed te optimaliseren.

Onze ambitie

Wij willen onze positieve invloed, zoals het welzijn van de klanten vergroten dankzij een betrouwbare, betaalbare en voor iedereen onder gelijke condities toegankelijke energievoorziening. Daarnaast willen onze negatieve invloed, zoals de uitstoot van broeikasgassen, minimaliseren. Om dat te bereiken, geven wij een gebalanceerd, kwantitatief, beeld van de betekenis van onze activiteiten. Het inzicht dat we met de impactmeting ontwikkelen, dient diverse doelen: we krijgen een nauwkeuriger beeld van onze maatschappelijke prestaties en de mate waarin we onze doelen realiseren. Transparantie over onze invloed biedt stakeholders de mogelijkheid een betere inschatting te maken van onze bijdrage aan maatschappelijke ontwikkelingen en ondersteunt onze besluitvorming over projecten en activiteiten. Hiermee kunnen we beter op integrale waarde sturen zowel financieel, ecologisch als sociaal.

Impact en de Sustainable Development Goals

Vanuit onze activiteiten, doelen en impact hebben we bepaald welke bijdrage we kunnen leveren aan de Sustainable Development Goals 2030 van de Verenigde Naties. Concreet werken we hierbij aan:

  • SDG 7: Algemene toegang tot betrouwbare, duurzame energie

  • SDG 8: Waardig werk

  • SDG 11: Duurzame stedelijke gebieden

  • SDG 12: Duurzame consumptie en productieketens

SDG 8, de doelstelling over waardig werk, hebben we in 2017 als vierde doelstelling toegevoegd. We zien dat het effect van onze activiteiten op  werk, arbeidsomstandigheden en de ontwikkeling van werkgelegenheid in de energieketen relatief groot is. Lees meer hierover in het hoofdstuk SDG’s.

Connectiviteitsmodel

Waarom impact kwantificeren

De maatschappelijke en economische betekenis van een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening is groot en vraagt om weloverwogen keuzes voor vandaag en de toekomst. Alliander heeft verschillende rollen, waaronder die van netbeheerder in het veranderende (duurzame) energiesysteem, werkgever én verantwoorde onderneming naar de lokale omgeving. Vanuit die rollen kunnen we veel voor de samenleving betekenen. Bij het beoordelen van de maatschappelijke bijdrage van onze activiteiten, kijken we nu vooral naar de inputs (kosten) en outputs (directe gevolgen). Met impactmeten worden de maatschappelijke effecten als gevolg van de output gekwantificeerd en gemonetariseerd. De grootste effecten betreffen de economische waarde, welvaart, welzijn, milieu en werkgelegenheid. Dankzij de opgedane inzichten op deze gebieden worden zowel de onderlinge verhoudingen tussen impact duidelijk, als de grootste knoppen waaraan we kunnen draaien om onze maatschappelijke prestaties te vergroten.

Onze stappen in impactmeting

In 2015 zijn we gestart met het in beeld brengen, kwantificeren en rapporteren van onze maatschappelijke impact. In 2016 hebben we een inventarisatie gemaakt van de activiteiten van Alliander en een veelheid aan projecten met een belangrijke betekenis. Denk daarbij aan de uitrol van slimme meters en de digitalisering van het elektriciteitsnet in Noord-Holland Noord. In 2017 hebben we nieuwe stappen gezet met impactmeten:

  • We streven ernaar de maatschappelijke effecten in toenemende mate in betekenisvolle eenheden uit te drukken. Om tegemoet te komen aan de behoefte om verschillende vormen van impact onderling te kunnen vergelijken, kwantificeren we deze in één eenheid (euro’s). Dit doen we voor de gebieden die een logisch verband houden met de kwaliteit van onze activiteiten nu en in de toekomst, de (veranderlijke) economische waarde van onze infrastructuur, de klimaateffecten in onze keten, onze samenwerking in buurten en wijken en het welzijn van onze medewerkers.

  • Afgelopen jaar hebben we onze impact op het welzijn van onze medewerkers onderzocht. Hierbij is gekeken naar onze positieve bijdrage op immateriele aspecten van werk als werkgever én de negatieve impact van veiligheid en werk gerelateerde klachten.

  • Op het niveau van projecten zijn twee impactanalyses uitgevoerd. Dat hebben we gedaan voor de milieu-impact van dit jaar opgeleverde warmtenetwerken. Daarnaast is de maatschappelijke impact van werknemersvrijwilligerswerk dat ondersteund wordt door Alliander Foundation onderwerp geweest van een casestudie naar menselijke kapitaal.

Sectormodel

Het identificeren, kwantificeren en monetariseren van impact is sterk in ontwikkeling. Steeds meer organisaties hebben aandacht voor hun impact. Voor samenwerking in de energiesector is het van groot belang om dit consistent te kunnen vergelijken. Internationaal en nationaal is er eveneens behoefte aan meer afstemming van rekenmethodes en aannames. Met onze impactrapportages willen we bijdragen aan deze ontwikkeling. In 2017 hebben we met andere netwerk- en infrabedrijven een eerste basis gelegd voor een sectormodel voor impactmeten in de infra- en energiesector. We doen daarmee ervaring op en zullen het model de komende jaren blijven ontwikkelen. Daarvoor hebben we ook aansluiting gezocht bij het platform Next Generation Infrastructure, wat onder meer onderzoek doet naar de waarde van infrastructuur. Dit helpt ons om de waarde van onze netwerken bij de energietransitie in kaart te brengen.  

Impact 2017 in één oogopslag

Ons impactmodel voor Alliander volgt het ‘zes kapitalen model’ van het International Integrated Reporting Council (IIRC) http://integratedreporting.org/. We onderscheiden twee typen impacts. Aan de ene kant zijn er impacts die volledig door de activiteiten van Alliander ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn de impact van netverliezen, eigen emissies en het welzijn van Alliander werknemers. Aan de andere kant zijn er grote impacts waarvoor partijen in de keten gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Deze noemen wij keteneffecten. Te denken valt aan de impact van energietransport op het welzijn van de consumenten en emissies door het verbruik van elektriciteit en gas in verzorgingsgebieden van Alliander.
De impactberekeningen als vermeld in ons Jaarverslag 2016 hebben we met data voor 2017 geactualiseerd. In onderstaande illustratie hebben we de relatieve omvang weergegeven van maatschappelijke invloed van Alliander zoals we die nu hebben geïdentificeerd, gekwantificeerd en (deels) gemonetariseerd. Nieuw in het overzicht is de monetarisering voor de impacts die vallen onder menselijk kapitaal (welzijnseffecten en veiligheid van werk).

Belangrijkste maatschappelijke impacts van Alliander1
  • 1 Voor vergelijkingsdoeleinden is de attributie van impacts tussen de ketenspelers met de waarden uit 2017 aangepast.

Resultaten impactmeting 2017

De resultaten van de impactberekening tonen van 44 indicatoren de - globale - omvang van onze impacts. Van twintig indicatoren is de omvang berekend en hierboven in geld uitgedrukt1. Voor vergelijkende cijfers uit 2016 verwijzen wij naar de bijlage Vergelijkende cijfers voor impacts uit 2017 en 2016. Van de overige indicatoren is een kwalitatieve beschrijving en inschatting gemaakt op basis van externe bronnen. Opgemerkt wordt dat steeds sprake is van een relatieve grootte waarbij de impact op groepsniveau klein kan zijn maar op individueel niveau groot, bijvoorbeeld bij impact van een ongeval. Het inzicht in onze impacts vormt helpt bij ons handelen en speelt steeds vaker een rol bij de sturing op onze maatschappelijke prestaties.

  • 1 Onze metingen bevatten onzekerheden doordat we in de berekening soms aannames moeten doen over toekomstige ontwikkelingen. Een toelichting hierop vindt u in het onderdeel Overige informatie. Op de website www.alliander.com vindt u een aanvullende uitgebreide toelichting met alle details van de criteria, uitgangspunten, aannames en de berekeningsmethodieken die wij hanteren.

Financieel kapitaal

De financieel kapitaalimpacts tonen de geldstroom van onze stakeholders. Als inkomende en uitgaande kasstroom geeft zij de verandering voor stakeholders weer. De gereguleerde tarieven die wij hanteren alsmede onze andere inkomsten en ontvangsten maken investeringen en onderhoud mogelijk voor energienetwerken. Hiermee onttrekken wij kapitaal aan de maatschappij voor de financiering van activiteiten. Door onze rol en positie in de energieketen brengen we veel waarde terug in de samenleving. We betalen onze leveranciers voor goederen, diensten en kosten van bedrijfsmiddelen. We genereren werk en inkomen bij andere partijen. Onze medewerkers ontvangen salaris voor hun inzet en tijd. Per saldo stimuleert onze inzet de economie en genereren we werkgelegenheid, inkomen en welvaart.

Geproduceerd kapitaal

De waarde voor geproduceerd kapitaal is opgebouwd uit twee componenten: allereerst op basis van de gereguleerde tarieven voor transport- en aansluitdienst, alsmede de meetdienst voor kleinverbruikers. Dit zijn bij wet vastgestelde, exclusieve taken voor de netbeheerders. Daarnaast op basis van het consumentensurplus. Het consumentensurplus is de extra waarde die klanten in theorie bereid zouden zijn te betalen boven de prijs voor een dienst of product. De welvaartswaarde van energietransport heeft betrekking op alle prijselementen in de energieketen, dus omvat belastingen en de, deels gereguleerde, prijzen voor leverantie en transport van energie. De als geproduceerd kapitaal getoonde bedragen hebben betrekking op het aan Alliander toe te wijzen (economisch) deel in de energieketen. Het consumentensurplus is op dit moment de meest gangbare en gebruikte wijze voor het bepalen van de economische waarde, zowel voor vrije- als gereguleerde markten.

De welvaartswaarde van energietransport voor de samenleving is hoog. Het aandeel van de waarde dat Alliander voor de consumenten heeft, bedraagt € 4,7 miljard in 2017. De waarde is hiermee nagenoeg gelijk gebleven als in 2016. De gereguleerde tarieven zijn gestegen bij een daling van het verbruik van elektriciteit en gas. De waarde van het aandeel dat Alliander heeft voor zakelijke klanten voor elektriciteit-, en gastransport is toegenomen van € 477 miljoen tot € 510 miljoen. Dit wordt met name verklaard door een stijging van gereguleerde tarieven. De netto berekende impact voor geproduceerd kapitaal, in termen van toegevoegde waarde, is in 2017 stabiel vergeleken met 2016.

Natuurlijk kapitaal

Per saldo is de impact op het klimaat door onze activiteiten gedaald van € 363 miljoen in 2016 naar € 341 miljoen in 2017. De daling wordt veroorzaak door het vergroeningsbeleid van onze eigen CO2-emissies. De gemonetariseerde impact van onze eigen CO2-footprint bedraagt in 2017 € 69 miljoen, vooral veroorzaakt door onze netverliezen. Meer hierover is te vinden in het hoofdstuk ‘Onze duurzame prestaties’. De grootste negatieve impact wordt net als in 2016 veroorzaakt door onze positie in de Nederlandse energieketen, die nog een groot aandeel energieopwek uit fossiele brandstoffen heeft.

Hiertegenover staan milieu-impacts die nog niet gekwantificeerd zijn, zowel positief als negatief. Bijvoorbeeld de aanleg van duurzame warmtenetten en laadpalen infrastructuur voor elektrisch rijden. Onze kernactiviteiten zoals netbeheer leggen tegelijkertijd beslag op schaarse grondstoffen van onze planeet. We hebben nog niet exact kunnen berekenen hoe groot onze impact op deze terreinen precies is.

Menselijk kapitaal

Mensen die werken ervaren gemiddeld een hoger welzijn dan niet werkenden. Alliander draagt bij aan het welzijn van medewerkers door het werk dat zij biedt. Naast inkomen zijn immateriële factoren van het hebben van werk van belang. In 2017 hebben we het Welzijnseffect van het hebben van werk berekend. Dit betreft de directe niet-financiële baten voor werknemers van het hebben van werk ten opzichte van werkloosheid. Uit de analyse volgt dat immateriële factoren als waardering, contact met collega’s en klanten en het hebben van een werkstructuur een positieve impactwaarde vertegenwoordigen van € 108 miljoen. Daarnaast is er de compensatie in termen van salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden, deze is opgenomen onder financieel kapitaal.

Uit de analyse blijkt dat het verlies aan welzijn en geluk door werkgerelateerde ongevallen en ziekte ruim € 950.000 bedraagt. Deze impactwaarde is relatief klein in vergelijking met de positieve impact van het hebben van werk. Veiligheid en preventie van werkgerelateerde klachten hebben een vaste hoge prioriteit voor Alliander. Als werkgever streven wij steeds naar een positieve bijdrage aan het welzijn van onze medewerkers.

Sociaal kapitaal

De regulering is erop gericht dat iedereen een gelijke bijdrage levert (socialisering van de kosten). Een belangrijke impact van een energienetbeheerder is de bijdrage die wordt geleverd aan sociale cohesie in de woonomgeving. Hoge sociale cohesie zorgt ervoor dat lokale (energie)initiatieven breed gedragen kunnen worden. Daarnaast resulteren participerende projecten in oplossingen die beter op lokale behoeftes aansluiten. Met een toename van decentrale energieopwek gaat het belang van lokale projecten eveneens stijgen. Deze verandering treedt op verschillende niveaus op. In lokale projecten voor verduurzaming en energiebesparing staan nieuwe partijen op en ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden. De verwachting is dat met een grotere lokale betrokkenheid rondom energie nieuwe sociale interactie op meer gebieden ontstaat. Het beperken van schade door ongecontroleerde uitwisseling van privacygevoelige informatie beperkt de mogelijk negatieve sociale impacts. Onze impact op het sociaal kapitaal willen we in 2018 verder kwantificeren.

Intellectueel kapitaal

Alliander investeert tijd en geld in het netbeheer van de toekomst: de digitalisering van onze netten, het gebruik en toepassing van data en nieuwe business- en marktmodellen die de energietransitie vraagt, alternatieven voor aardgas. Hiermee wordt intellectueel kapitaal gecreëerd voor Alliander en zijn omgeving. Dit kapitaal omvat de voorraad niet-materiële zaken gecreëerd door mensen. Nieuwe open infrastructuren voor laadpalen voor elektrisch rijden en warmtenetten bijvoorbeeld vergroten niet alleen onze eigen kennis en kunde, ze bieden ook nieuwe marktkansen voor andere bedrijven. De kwantificering en monetarisering van intellectueel kapitaal vraagt betrouwbare ervaringscijfers en weloverwogen keuzes. In 2018 willen we dit nader inventariseren en onderzoeken.

Wat we hebben geleerd

In samenwerking met onze kennispartners zijn nieuwe inzichten ontstaan over de consequenties van onze activiteiten. We zien dat de financiële en economische waarde van betrouwbaar netbeheer constant en zeer groot is. Onze impacts op menselijk kapitaal hebben we nader gekwantificeerd. We hebben geleerd dat data gebaseerd op onderzoek naar beleving en ervaring onder onze medewerkers een goed uitgangspunt vormen voor impactmeten. Hiermee hebben we variabelen geïdentificeerd die de impact van ons handelen op medewerkers beïnvloeden.

De impactmetingen dwingen ons voortdurend om goed onderbouwde aannames te maken over te verwachten CO2-effecten en over het verband tussen de ervaringen van medewerkers en hun beleving van welzijn. Dat is de manier om met de onzekerheden om te gaan, die altijd voorkomen tijdens het maken van inschattingen over de indirecte, complexe effecten. Dit geldt eveneens voor de waarde van welzijn als onderdeel van menselijk kapitaal. Bij de impactmeting van Alliander Foundation hebben we ervaren dat impact veel meer is dan een getal en dat kwalitatieve inzichten uit de meting cruciaal zijn voor een goed begrip. Bij het berekenen van de verschillende impacts zijn we kritisch en conservatief te werk gegaan en realiseren we ons dat sommige aannames en criteria nog aan discussie onderhevig zijn, zowel binnen Alliander als bij stakeholders buiten onze organisatie. Op www.jaarverslag.alliander.com staat een nadere toelichting op onze methodiek. Een van de vervolgstappen is de beslissing om met een bredere coalitie van bedrijven een sectormodel voor impactberekeningen te ontwikkelen.

Onze plannen voor 2018

Alliander blijft werken aan verbetering en uitbreiding van het impactmodel. Hierbij zullen we het meten van de sociale impacts voorrang geven. Dit sluit aan bij onze groeiende rol in wijken en buurten om samen met gemeenten en corporaties alternatieven te onderzoeken voor verwarming met aardgas. Met andere netbeheerders werken we de afspraken voor een gedragen sectormodel uit. Dit draagt bij aan een snellere ontwikkeling van het model en betere onderbouwing van gehanteerde coëfficiënten. We willen ons impactmodel ook meer inzetten om betere keuzes te maken bij nieuwe ontwikkelingen en laten meewegen bij investeringsbeslissingen. Tot slot zullen we de dialoog met stakeholdervertegenwoordigers vervolgen om onze methodiek te verbeteren.