Hoe we werken aan de uitdagingen

Om de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet te kunnen continueren, maken we de knelpunten in netcapaciteit in het elektriciteitsnet inzichtelijk. We doen er alles aan om het net rond de knelpunten uit te breiden, evenals op locaties waar we voorzien dat de vraag in de toekomst gaat toenemen. We zoeken daarnaast naar mogelijkheden om de huidige kabels en installaties nog beter te benutten.

Slimme innovaties

We kijken voortdurend hoe we het bestaande net met innovatieve oplossingen zo optimaal mogelijk kunnen benutten. Denk daarbij aan slimme uitbreidingen en technische aanpassingen van het elektriciteitsnet, initiatieven om tot betere samenwerking te komen tussen sectoren onderling en met ketenpartners, en nieuwe energiedragers. In 2020 hebben wij Dynamisch Terugleveren geïntroduceerd als oplossing voor knelpunten waarbij de spanning in het net te hoog wordt. Bij Dynamisch Terugleveren stelt de klant haar zon- of windpark zo in dat deze realtime gaat dimmen als de netspanning te hoog wordt.
Voorbeelden van technische innovaties waar we doorlopend aan werken zijn cablepooling (het aansluiten van zonneparken en windparken op één kabel) en aansluiten van zonnepanelen en windmolens waarbij we reservecapaciteit voor storingen en onderhoud gebruiken voor meer duurzame opwek. Vanaf 1 januari 2021 biedt Liander in het kader van transportschaarste klanten die alleen willen terugleveren een preventief afschakelbare aansluiting aan. Dit is een aansluiting op de reservecapaciteit (de 'vluchtstrook') van het elektriciteitsnet. Tijdens normaalbedrijf kan de klant gewoon terugleveren. Tijdens storingen of gepland werk waarbij Liander zelf beroep moet doen op de reservecapaciteit, wordt de klantaansluiting tijdelijk preventief afgeschakeld. Met deze klantoplossing benutten we dus de reservecapaciteit om meer klanten met teruglevering te kunnen aansluiten.
Waterstof is op systeemniveau een nieuwe energiedrager. In 2020 hebben we investeringsbeslissingen genomen voor enkele pilots. Alliander wil leren wat de productie van groene waterstof uit wind- en zonne-energie kan betekenen voor betaalbaar en betrouwbaar netbeheer. 

Digitalisering

Dankzij digitale technologie en innovaties ontstaan nieuwe mogelijkheden om onze netten te beheren. Liander zet deze in om storingen sneller op te sporen en zelfs te voorkomen, maar ook om gericht in de netten te investeren en klanten data en (zelf)service aan te bieden. Deze hebben zij nodig om betere energiekeuzes te maken en om energiestromen slimmer te managen, zodat het huidige net beter benut wordt. Verzwaring van het energienet kan op deze manier worden beperkt.

In 2020 zijn digitale componenten verder uitgerold. Dat zijn apparaten die kunnen signaleren en soms schakelen, zoals Smart Cable Guard (SCG), intelligente middenspanningsruimtes (iMSR) en slimme meters. De gegevens uit deze slimme apparaten worden met innovatieve algoritmes en kunstmatige intelligentie omgezet in waardevolle informatie voor klant en medewerker. Hiermee kunnen we ervoor zorgen dat de monteur al in de straat is als de klant een storing meldt, dat storingen voorkomen worden en dat capaciteit van het net maximaal benut wordt.  

Minder en kortere storingen

Smart Cable Guard (SCG) is een systeem dat zwakke plekken in het ondergrondse elektriciteitsnet detecteert en lokaliseert, zo mogelijk nog voordat deze tot een storing leiden. In 2020 zijn hiermee 49 storingen voorkomen en 100 storingen verkort. EInd 2020 hadden we meer dan 1.500 operationele SCG’s in ons net (2019: ruim 900). Ook de slimme meter bij klanten draagt bij aan het verkorten van de storingsduur. Deze meter helpt ons bij het lokaliseren van storingen zodat de monteur sneller ter plaatse is en voorkomt dat we klanten technische vragen moeten stellen omdat we die nu zelf al kunnen beantwoorden. Monteurs werken met een app die hun ter plaatse informatie geeft die voorheen alleen op kantoor beschikbaar was. Als klanten door een laagspanningsstoring recht hebben op financiële compensatie, dan wordt deze in meer dan 80% van de gevallen automatisch berekend en uitbetaald.

Gericht investeren in de netten

Digitale installaties kunnen traditionele installaties versterken om zo tegen de laagste kosten de storingsduur zo veel mogelijk te verkorten. Er zijn talloze mogelijkheden om digitale met traditionele installaties te combineren. Hiervoor is een optimalisatiemodel gemaakt dat met behulp van algoritmes automatisch het meest kostenefficiënte voorstel doet voor de plaatsing van iMSR's, SCG’s en vermogensschakelaars. Dit helpt ons gerichte investeringsbeslissingen te nemen. Voor wat betreft de iMSR’s zijn we in 2020 met 134 plaatsingen boven het geplande aantal van 97 stuks uitgekomen. Totaal zijn er 694 iMSR-installaties in bedrijf.

Congestiemanagement

In navolging van de flexibiliteitsmarkten in Nijmegen-Noord en Zuidplaspolder kunnen vanaf oktober bedrijven in de regio Neerijnen meedoen aan congestiemanagement via het platform GOPACS (Grid Operators Platform for Congestion Solutions). GOPACS is een samenwerkingsverband van de Nederlandse netbeheerders om congestie in het elektriciteitsnet op te lossen. Door tegen een vergoeding minder stroom te verbruiken of meer terug te leveren, worden capaciteitsproblemen op het net voorkomen. Tegen een bepaalde vergoeding levert een deelnemend bedrijf bijvoorbeeld met zijn warmtekrachtkoppeling elektriciteit terug aan het net of schakelt tijdelijk een aantal van zijn verpakkingsmachines uit. Zo wordt een capaciteitstekort (congestie), en daarmee het risico op stroomonderbrekingen, voorkomen. 

Buurtanalysetool voor gemeenten

De buurtanalysetool die Alliander gebruikt om gemeenten te ondersteunen bij de totstandkoming van de Transitievisie Warmte, is in het verslagjaar 2020 aangepast zodat gemeenten deze nu ook zelfstandig kunnen gebruiken. 37 gemeenten doen dat inmiddels. Zo vergroten we de kennis bij onze partners, waardoor we makkelijker samen kunnen werken. Daarnaast bespaart het ons veel tijd omdat gemeenten nu zelf meer controle hebben.

Aanbieding slimme meter

Een cruciale schakel in het slimmer maken van onze infrastructuur is de slimme meter. Klanten nemen steeds vaker zelf beslissingen over energie. De slimme meter helpt klanten om energie te besparen en om energie te verbruiken als het tarief laag is, of om deze terug te leveren als de elektriciteitsprijs hoog is. Sinds de start van de uitrol van de slimme meter hebben we bij nagenoeg al onze kleinverbruik-klanten de slimme meter aangeboden. Inmiddels worden meer dan 2 miljoen verzoeken per dag behandeld voor data uit de slimme meter. In 2020 hebben we aan ruim 400.000 klanten de slimme meter aangeboden, rekening houdend met maatregelen tegen verspreiding van het coronavirus. Daarmee was eind 2020 107% van onze totale planning gerealiseerd wat gelijk staat aan 101% van de totale aanbiedplanning van het ministerie van EZK, doordat sommige klanten meerdere keren benaderd zijn.

Begin 2021 ronden we de uitrol van de slimme meter af. We starten dan met het aanbieden van slimme meters in het kader van de wettelijke afbouw van de salderingsregeling: klanten die nog niet beschikken over een meter die geleverde en teruggeleverde elektriciteit apart registreert, krijgen in 2021 en 2022 een meter aangeboden die dit wel kan. De uitvoering van deze vervolgopdracht verloopt in nauwe samenwerking met onze partners, zoals aannemers.

Verbeteringen in de uitvoeringsorganisatie

In 2020 is binnen de uitvoeringsorganisatie het doel gesteld om de productie en het klantgemak minimaal te verdubbelen in 2023. Ook werken we er hard aan dat we kunnen inspelen op de snel groeiende vraag naar aansluit- en teruglevercapaciteit en knelpunten oplossen. In 2021 zetten we onze inspanningen door om de productiecapaciteit te verbeteren en leggen we nadruk op onze ambitie om meer werk te maken. We werken structureel aan de volgende vier ontwikkelingen:

Het werk in de juiste volgorde doen

In 2020 zijn we voor investeringen in het achterliggende net gestart om per regio projecten in volgorde van belang te plaatsen. Zo zorgen we ervoor dat we de meeste impact bereiken met onze schaarse capaciteit. Het effect is onder andere het vergroten van de aansluitreserve, met als doel in de toekomst klanten sneller aan te kunnen sluiten en transportbeperkingen te voorkomen of op te lossen. Tevens hebben we er in 2020 voor gezorgd dat we veel beter kunnen voorspellen hoeveel werk we aan het eind van het jaar hebben afgerond.

Productiecapaciteit uitbreiden

De initiatieven van 2019 om meer technisch personeel aan te trekken en meer werkzaamheden aan de markt uit te besteden zijn in 2020 onverminderd gecontinueerd. Er is een nieuwe aannemerijstrategie opgesteld. Er zijn nieuwe aanbestedingen gestart voor werkpakketten waarbij de aannemer niet alleen de uitvoering maar ook de voorbereiding van werkzaamheden uitvoert.

In 2020 zijn voor alle uitvoerders, projectmanagers en engineers leerlijnen en nieuwe opleidingen opgezet, zodat we mensen sneller en beter kunnen opleiden en laten doorstromen. Daarnaast zijn zij-instromers uit andere branches (waaronder branches die hard getroffen worden door de coronacrisis) geworven, onder andere voor de rol van uitvoerder. In 2021 zullen de eerste medewerkers starten.

Qirion heeft vorig jaar de in gang gezette regio-indeling afgerond met het verder vereenvoudigen van de hoofdstructuur van het bedrijfsonderdeel. Kern van deze reorganisatie is dat de organisatie simpeler van opzet is, mensen elkaar makkelijker kunnen vinden en duidelijkere en versimpelde kernprocessen. Dit betekent dat het werkpakket in de komende jaren fors kan groeien. Dat sluit aan bij de wensen van onze interne en externe opdrachtgevers.

Digitaliseren en optimaliseren van het realisatieproces

In 2020 zijn extra digitaliseringsteams gestart om de werkvoorbereiding, engineerings- en uitvoeringsprocessen van nieuwe digitale hulpmiddelen te voorzien. Slimmer plannen, betere ondersteuning bij het uitvoeren, betere informatievoorziening, beter sturen op en vergroten van kostenbewustzijn zijn daarbij de sleutel. Zo is het nu bijvoorbeeld mogelijk om een ontwerp voor een nieuw elektriciteitsnet geheel automatisch door de computer te laten maken. Administratieve processen die in verschillende systemen plaatsvonden worden gekoppeld zodat dubbele invoer niet meer nodig is en projecten beter gevolgd kunnen worden. In 2021 zullen de digitaliseringsteams geleidelijk aan meer hulpmiddelen opleveren. Ter verbetering van de besturing is een kostensystematiek geïmplementeerd waardoor inzicht ontstaat in de daadwerkelijk bestede uren versus normuren. Hierdoor kan beter gestuurd worden op de daadwerkelijke oorzaken van afwijkingen.

Nieuwe producten en diensten

Al onze technische innovaties vereisen procesaanpassingen om sneller nieuwe producten en diensten aan te kunnen bieden. In 2020 is een nieuw proces voor het maken van offertes ontwikkeld zodat volgens de regelgeving omgegaan kan worden met transportschaarste. Ook zijn nieuwe producten, zoals de afschakelbare aansluiting op middenspanning, aan klanten aangeboden. 

Vergroting slagvaardigheid van de organisatie

De energietransitie heeft grote invloed op Alliander. We moeten veel werk verzetten om het elektriciteitsnet uit te breiden en betrouwbaar te houden. Om deze opgave het hoofd te bieden is het verhogen van onze flexibiliteit en executiekracht noodzakelijk. Hierbij is het essentieel dat we als Alliander een gezamenlijk doel voor ogen hebben, we een wendbare en slagvaardige én kostenefficiënte organisatie zijn en als één team gaan werken. Om dit te bewerkstelligen, werken we aan een andere cultuur.

Om wendbaarheid en slagvaardigheid te organiseren, hebben we het afgelopen jaar plannen voor een nieuwe, plattere organisatie-inrichting uitgewerkt waarin we sneller beslissingen kunnen nemen. De Ondernemingsraad heeft in december een positief advies gegeven op de adviesaanvraag voor de nieuwe organisatie.

In de nieuwe organisatie die per 1 januari 2021 van kracht is, kunnen we in een hoger tempo meer werk verzetten en sneller vernieuwende oplossingen bedenken en implementeren. Daarnaast helpt de wijze waarop we ons organiseren, om gerichter te sturen op onze strategie en zorgen generieke werkwijzen voor sneller en effectiever werken.