Invulling van ketenverantwoordelijkheid
Een aanzienlijk deel van onze maatschappelijke prestaties realiseren we in samenwerking met partners in de keten. We beogen een netto-positieve bijdrage te realiseren op SDG 12, verantwoorde productie en consumptie, zodat we bijdragen aan sociale en milieu-effecten in onze ketens. Ons inkoopbeleid draagt direct bij aan de duurzaamheidspijlers van Alliander: toegang tot schone en betaalbare energie, klimaat, grondstoffen en inclusief werkgeverschap.
Een duurzame relatie met onze leveranciers
Alliander heeft een jaarlijks inkoopvolume van ongeveer € 1,5 miljard aan producten en diensten. Onze grootste inkoopvolumes betreffen: aannemerij, inkoop van energie, componenten en IT. Samen met onze leveranciers kunnen we een grote bijdrage leveren aan duurzaamheid. In onze aanbestedingscriteria is duurzaam inkopen een integraal onderdeel. We hebben hierin bepalingen opgenomen over mensenrechten, arbeidsomstandigheden, grondstoffengebruik, recycling en CO2-uitstoot. Alliander eist dat werkzaamheden voldoen aan specifieke protocollen en voorschriften voor veiligheid bij werken aan de gas- en elektriciteitsinfrastructuur zoals VIAG en BEI. Ook medewerkers van aannemers moeten hier aan voldoen.
Alle gecontracteerde leveranciers van Alliander committeren zich aan de ‘Alliander Gedragscode Leveranciers'. Deze richtlijn is gebaseerd op OESO-richtlijnen en stelt eisen aan het ethisch en eerlijk zakendoen van leveranciers en hun toeleveranciers en fabrikanten. Bij overtreding van de code kunnen we sancties opleggen, zoals beëindiging van het contract, het tijdelijk staken van werkzaamheden al dan niet met ingebrekestelling.
Naleving afspraken met leveranciers
Jaarlijks voeren we meerdere ketenaudits uit. Door de coronacrisis hebben we er in 2020 slechts twee kunnen uitvoeren naar de kwaliteit van de geleverde producten en diensten (2019: 11). Hierin zijn geen kritische tekortkomingen gerapporteerd. In de audits wordt de naleving van de Gedragscode besproken, naleving van ketenaspecten en de opvolging van eventuele bespreekpunten. Naast de gebruikelijke controle op kwaliteit en product kijken we naar MVO-elementen zoals naleving van universele mensenrechten, arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. Uitbesteding, investeringen en productie in andere landen betekenen soms een verhoogd risico voor deze aspecten en voor de erkenning én naleving van fundamentele mensenrechten. Ongewild kan een organisatie betrokken raken bij discutabele omstandigheden zoals bijvoorbeeld kinderarbeid. Bevindingen worden gedeeld met de leverancier. In 2020 hebben we geen maatregelen getroffen richting leveranciers.
Bij gebleken nalatigheid of overtreding van de afspraken beëindigen we de relatie of leggen we andere sancties op overeenkomstig het contract en de Alliander Gedragscode voor Leveranciers. In geval van schade of risico’s communiceren wij met onze stakeholders, verrichten onderzoek en treffen tijdelijke of structurele maatregelen. Over de voortgang onderhouden wij contact met betrokken en informeren wij hen.
CO2-waardering bij aanbesteding
In onze aanbestedingen nemen we energieverbruik van componenten gedurende de levensduur zo veel mogelijk mee in de beoordeling. Gezien ons inkoopvolume zoeken we hierbij altijd naar verbeteringen. Alliander is initiatiefnemer voor een sectorbrede interne beprijzing van CO2 (zie ook hoofdstuk Duurzame Organisatie). Door te werken met een interne CO2-prijs krijgen eigen investeringen én in te kopen componenten met een hogere CO2-reductie meer voorrang. In 2020 hebben we in samenwerking met de andere netbeheerders een instrument ontwikkeld waarbij deze CO2-prijs objectief en in goede samenhang met circulariteit kan worden ingezet bij aanbestedingen. In 2021 gaan we deze methodiek concreet inzetten, structurele toepassing voorzien we in 2022.
Circulaire bedrijfsvoering
Als netbeheerder gebruiken we grote hoeveelheden materialen en indirect grondstoffen. Het is onze verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk met onze materiaalbehoefte om te gaan. Sinds een aantal jaar hebben we circulair inkopen geïntegreerd in onze inkoopprocessen. Per kwartaal rapporteren we over het percentage ‘circulair ingekocht’. Onder ‘circulair ingekocht’ verstaan we de inkoop van materialen die grotendeels uit recycled materialen bestaan en/of materialen die na gebruik recyclebaar zijn. Dit gebeurt voor onze primaire assets: laagspannings- en middenspanningskabels, gasbuizen, distributie- en vermogenstransformatoren en (slimme) elektriciteits- en gasmeters. Om vast te stellen welke percentage gerecycled dan wel recyclebaar is verstrekken onze leveranciers een grondstofpaspoort waarin deze percentage zijn opgenomen. Hierbij steunen wij op de input en expertise van onze leveranciers ten aanzien van deze percentages.
In 2020 lag het percentage ‘circulair ingekocht’ op 44% (2019: 30%). Het percentage ‘circulair ingekocht’ berekenen we door het gemiddelde van ‘gebruikt recyclaat’ en ‘recyclebaar na einde levensduur’ te nemen. Tevens maken wij vanaf eind 2020 gebruik van relevante gegevens uit onderzoek van CE Delft om een eigen analyse te kunnen uitvoeren op de door leveranciers opgegeven percentages en waar nodig deze percentages bij te stellen. Op basis van een herberekening vanuit onderzoek van de CE Delft betreft het meest waarschijnlijke percentage voor ‘circulair’ ongeveer 35%. Deze methodiek kent echter voor bepaalde materialen een brede variatie, tussen de 10% tot 80% recyclebaar. We streven ernaar in 2025 60% procent van onze primaire assets circulair in te kopen. Om verdere invulling te geven aan circulaire bedrijfsvoering sturen wij ook op de volgende stromen:
We maken optimaal gebruik van de spullen die we al hebben.
We voorkomen het verspillen van grondstoffen in onze organisatie.
We recyclen het overgebleven afval 90% hoogwaardig.
Binnen de coalitie Groene Netten delen de coalitieleden (regionale netbeheerders, TenneT, GTS, ProRail, Rijkswaterstaat en KPN) hun ervaringen met grondstoffenpaspoorten. In 2020 hebben de coalitieleden afgesproken het grondstofpaspoort standaard uit te vragen voor de belangrijkste componenten. Hierbij wordt in belang van de leveranciers gewerkt vanuit hetzelfde format.
Green Deal Circulair Inkopen
Circulair inkopen vraagt om intensieve samenwerking met onze leveranciers. Hiervoor werken we al enkele jaren volgens de Green Deal Circulair Inkopen. Doel is door het starten van circulaire inkooptrajecten van elkaars ervaringen te leren en circulair inkopen te versnellen. Met de deelname van meer dan zestig partijen ontstaat er veel kennis en ervaring. Alliander levert een aanzienlijke bijdrage aan de Green Deal, onder meer met bedrijfsveilige kleding, transformatoren, herontwikkeling kantoren, koffiebekers, meubilair en fair meters.
Publieke grondstofdata
De circulaire economie is gebaat bij een hoge transparantie in de vraag naar en het aanbod van materialen en grondstoffen. Leveranciers weten dan beter welke grondstoffen van welke kwaliteit waar vrijkomen en hergebruikt kunnen worden. Transparantie faciliteert ook het groeiende aantal ‘grondstofmakelaars’, die zich specialiseren in het matchen van vraag en aanbod. Samen met de andere netbeheerders hebben we geïnvesteerd in een publieke database voor het professionaliseren van onze grondstofdata en de grondstofpaspoorten. Dit doen we via het platform KSANDR, waar netbeheerders ook alle storingsdata bijhouden van onze belangrijkste componenten. KSANDR is een not-for-profitstichting met als doel het delen, borgen en ontwikkelen van kennis over het gedrag van de huidige elektriciteitsnetwerken in Nederland.
Optimaal gebruiken wat er is: herinzet
Het efficiënt benutten van materiaal past bij een circulaire economie en ondersteunt de principes van excellent netbeheer. Herinzet van netcomponenten voorkomt gebruik van nieuwe grondstoffen en vermindert CO2-uitstoot. Na de introductie in 2019 is het programma in 2020 continu geoptimaliseerd, onder meer door inbedding in onze logistieke systemen en processen. Hierdoor wordt de herinzet van componenten gezien als eerste inkoopkanaal. Door een groeiende herinzet van componenten (zoals transformatoren 10 kV/50 kV, (slimme) meters, magnefix-installaties en kabels) hebben we in 2020, naast een substantiële bijdrage aan een duurzaam Alliander, een kostenbesparing van € 5,8 miljoen gerealiseerd.