Ontwikkelingen 2021
Financiering van de energietransitie
De energietransitie leidt tot een snel toenemende vraag naar elektriciteit en een forse groei van het werkpakket van de netbeheerders. Dit is ook zichtbaar in de investeringen van Alliander. Deze zijn in 2021 ten opzichte van vijf jaar terug bijna verdubbeld en bedragen voor het eerst meer dan € 1 miljard. De vraag naar energie neemt de komende jaren verder toe en zal daardoor leiden tot een onverminderde stijging van onze investeringen. Dit komt niet alleen door het veel grotere werkpakket, maar ook door aanzienlijke prijsstijgingen. Deze zijn het gevolg van schaarste aan technisch personeel, externe aannemers en materialen. Daarnaast is sprake van de stijging van de energieprijzen en ook het groeiende werkpakket bij TenneT, dat een toename van onze inkoopkosten tot gevolg heeft en ons resultaat negatief beïnvloedt.
Door onze huidige reguleringssystematiek, waarbij investeringen door de netbeheerders zelf moeten worden voorgefinancierd, worden deze pas in gemiddeld 40 jaar via de netwerktarieven terugverdiend. Dit leidt ertoe dat de toenemende investeringen niet vanuit de eigen operationele activiteiten kunnen worden gefinancierd.
De forse groei van de investeringen die nu worden gevraagd om de maatschappelijke opdracht te vervullen leidt daarmee jaarlijks tot een aanzienlijk financieringstekort. Zowel in 2021 als in 2020 was sprake van een financieringsbehoefte van bijna € 300 miljoen. Dit heeft onze schuldpositie direct met deze bedragen verhoogd.
Als gevolg van de lage rentestand stijgen de tarieven de komende jaren naar verhouding minder snel dan de kosten. De rentevergoeding is namelijk een onderdeel van onze gereguleerde tarieven. Het effect van de lage rentestand op de tarieven wordt deels gecompenseerd door een aantal maatregelen uit het nieuwe Methodebesluit 2022 - 2026 van de ACM. Denk hierbij aan het vergoeden van een nominaal rendement (in plaats van reëel) en het toepassen van degressief afschrijven op gas, hetgeen een opwaarts effect op de tarieven heeft. Voor een nadere toelichting, zie Methodebesluit 2022 - 2026.
De investeringen stijgen sneller dan de tarieven. Daarmee neemt de financieringsbehoefte de komende jaren verder toe. Om de financiële ratio’s binnen de vastgestelde financiële kaders te houden, zijn inmiddels maatregelen genomen. In 2021 is € 600 miljoen in de vorm van een reverse converteerbare hybride aandeelhouderslening (converteerbare aandeelhouderslening) door onze aandeelhouders verstrekt. Dit betekent een forse incidentele kasstroom die bij de bepaling van de kredietwaardigheid door de rating agencies bovendien voor 50% als eigen vermogen meetelt: Alliander heeft het recht om onder voorwaarden de lening geheel of gedeeltelijk om te zetten in aandelen, waarmee deze lening voor de bepaling van de kredietwaardigheid deels geldt als versterking van het kapitaal. Verder is Alliander al jaren bezig met een kostenbesparingsprogramma mede om de investeringen op een verantwoorde wijze te kunnen blijven financieren.
Ook andere opties worden onderzocht om de financierbaarheid op de lange termijn te waarborgen, zoals participatie van de Rijksoverheid. Op dit moment lopen er op initiatief van de ministeries van Economische Zaken en Financiën verkennende gesprekken met Alliander, Enexis en Stedin. Ook onderzoeken we mogelijkheden om nieuwe aandeelhouders aan te trekken, wat noodzakelijk is voor de financiering en voor de versterking van het eigen vermogen. Dit komt ten goede aan de ratio’s, waardoor wij tegen aantrekkelijke voorwaarden leningen kunnen blijven aantrekken. Zowel de in de toekomst benodigde investeringen als de financiering ervan, laten zien hoe groot de opdracht is waar we met de energietransitie voor staan.
Ontwikkelingen deelnemingen
In 2021 heeft Alliander AG een groot deel (75%) van haar aandelen in 450connect GmbH verkocht en gelijktijdig is de licentie verlengd tot 2040. Daarnaast is in november met een dochteronderneming van de deelstaat Berlijn overeenstemming bereikt over de overdracht van de activiteiten op het gebied van verkeerregelinstallaties in de stad Berlijn. Deze overdracht zal op 31 december 2022 worden geëffectueerd. Voorts worden in dat kader de contracten voor het onderhoud van openbare verlichting in een aantal steden in Duitsland versneld afgebouwd of overgedragen aan derde partijen. Verder heeft Alliander in december 2021 met Van Gelder Groep de overeenkomst getekend inzake de verkoop van de aandelen van de eigen aannemer Stam Heerhugowaard Holding B.V. (Stam). Op 10 januari 2022 zijn de aandelen overgedragen.
Genoemde verkopen zijn het gevolg van de aanscherping van de strategie van Alliander. De verkoop van aannemer Stam past ook in de herijkte aannemerijstrategie die in 2021 is ingezet.
Vervroegde beëindiging CBL's
In december 2021 heeft Alliander in overeenstemming met de betreffende Amerikaanse wederpartij twee van de drie resterende CBL-contracten vroegtijdig beëindigd. Deze hadden een looptijd tot 2028. Door de vroegtijdige beëindiging zijn zowel onze off-balance beleggingen als de bijbehorende leaseverplichtingen substantieel gedaald. Daarnaast zijn in het kader van deze beëindiging ook op de balans verantwoorde obligaties in General Electric (€ 147 miljoen) verkocht en de hierbij behorende leningen afgelost. Door deze transacties resteert ultimo 2021 nog één CBL overeenkomst. Voor een nadere toelichting, zie noot [3] van de jaarrekening.
Uitbreiding verslaglegging
Vanaf het boekjaar 2021 dient Alliander In het kader van het Sustainable Finance Action Plan van de EU om de Europese economie te verduurzamen, te voldoen aan de rapportageplicht volgens de EU-taxonomie. Deze biedt een classificatiesysteem waarmee wordt aangegeven of bedrijfsactiviteiten en de daarmee verbonden geldstromen - met name omzet en investeringen - duurzaam zijn. Deze vanaf het boekjaar 2021 nieuwe rapportage is toegevoegd aan dit hoofdstuk.
Daarnaast dient Alliander als effecten uitgevende instelling in de Europese Unie, met ingang van het boekjaar 2021 zijn jaarverslag digitaal openbaar te maken volgens het European Single Electronic Format (ESEF). ESEF maakt de rapportage van uitgevende instellingen toegankelijker en faciliteert de analyse en vergelijkbaarheid van jaarlijkse financiële verslagen.
In dit hoofdstuk wordt verder het financieel beleid van Alliander uiteengezet. Voorts komen de financiële resultaten en positie in 2021 ten aanzien van balans, kasstromen en financiering aan de orde, gevolgd door de fiscaliteit, methodebesluit en EU-taxonomie.
Daarna zullen de belangrijkste wijzigingen als gevolg van het methodebesluit 2022 - 2026 worden toegelicht. Dit methodebesluit, vastgesteld door de ACM, dienst als basis voor de vaststelling van de toegestane inkomsten en, als een afgeleide daarvan, de gereguleerde tarieven. Tenslotte wordt een vooruitblik op de verwachte resultaten van 2022 gegeven.