Voorwoord van de Raad van Bestuur
Het jaar 2021 was voor ons een jaar van transitie. We hebben hard gewerkt aan het verzwaren en uitbreiden van onze netten. Intussen zijn we volop aan het versnellen. We versimpelen, optimaliseren en digitaliseren ons werk om de productiviteit verder te kunnen verhogen. Dat is hard nodig om het energienet van de toekomst mogelijk te maken.
Tegelijkertijd blijft de betrouwbaarheid van de levering van elektriciteit en gas aan onze klanten heel belangrijk. Onze medewerkers zetten zich elke dag in om storingen te voorkomen en op te lossen. En met succes: het aantal storingen was in 2021 lager dan het jaar ervoor. Veiligheid is hierbij voor ons topprioriteit. Ons motto ‘iedereen veilig thuis’ geldt voor iedere collega, klant, ketenpartner en omwonende. Dat we hier werk van maken, blijkt uit het feit dat alle uitvoerende organisatieonderdelen (Qirion, Onderhoud & Storingen, Kleinverbruik én Grootverbruik, Realisatie & Netten) trede 3 op de Veiligheidsladder hebben behaald. Toch hebben we niet kunnen voorkomen dat er 69 ongevallen zijn geweest. We maken stappen, maar zijn er nog niet.
De opgave wordt steeds groter
Het Klimaatakkoord stelt als doel dat we in 2030 in Nederland 49% minder CO2 uitstoten dan we in 1990 deden. Door het Europese programma ‘Fit for 55’ is dit doel verder aangescherpt naar 55% en het nieuwe kabinet heeft ambitieuze plannen op het gebied van klimaat en energie en zet in op 60% minder CO2. Onder meer door Regionale Energiestrategieën (RES'en), Cluster Energiestrategieën (CES, industrie), Transitievises Warmte en Nationale Laadinfrastructuur (NAL) wordt invulling gegeven aan deze doelstellingen. Deze nieuwe plannen en ontwikkelingen leiden tot een significante stijging van ons werkpakket, fors meer dan wij in 2020 voorspelden.
De noodzaak van een forse uitbreiding van ons energienet werd dit jaar heel zichtbaar; op steeds meer plekken in Nederland ontstonden knelpunten op het elektriciteitsnet. Als gevolg van de groeiende economie, de digitalisering van de samenleving, de overgang naar elektrisch rijden, het bouwen van aardgasloze huizen en het verduurzamen van de energievoorziening, groeit de vraag naar elektriciteit explosief. Met name in de sectoren industrie, datacenters, woningbouw en mobiliteit zien we dat de vraag niet alleen snel groeit, maar ook veel eerder komt dan we tot nu toe samen met die sectoren hadden verwacht.
Als gevolg van die toenemende vraag, bereikt het elektriciteitsnet in ons werkgebied op veel plekken de maximale capaciteit. Dat is merkbaar voor consumenten, die op sommige dagen hun zonnestroom niet kunnen terugleveren. Ook ondernemers die zich willen vestigen op een bedrijventerrein, en producenten van duurzame energie die grootschalige zonnedaken of zonnevelden willen bouwen, krijgen in sommige gevallen te maken met transportbeperkingen. Dat gaat ons aan het hart, want wij staan voor een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie. We wíllen dat bedrijven en consumenten die zich willen aansluiten op ons net de capaciteit en energie krijgen die ze nodig hebben. We zien dat dit nu niet vanzelfsprekend is.
We investeren meer in het energienet
Om dit mogelijk te maken, werken we hard om onze netten uit te breiden en te verzwaren en zetten we slimme oplossingen in om de bestaande infrastructuur maximaal te benutten. In 2021 hebben we een groter werkpakket gerealiseerd. We realiseerden ruim 47.000 nieuwe klantaansluitingen en bijna 125.000 aansluitingen voor teruglevering.
In 2021 investeerden we € 1.014 miljoen, waarvan het merendeel in het energienet. Nooit eerder was dat bedrag zo hoog. De komende jaren is nog veel meer geld nodig voor een toekomstbestendig energienet. Daarom hebben we afgelopen jaar samen met onze aandeelhouders gekeken hoe ons eigen vermogen op korte termijn kan worden versterkt, zodat we onder gunstige voorwaarden geld kunnen blijven lenen op de kapitaalmarkt. Dat heeft geresulteerd in het verstrekken van een converteerbare lening van € 600 miljoen door onze aandeelhouders. Naast deze bijdrage zijn aanvullende stappen nodig om het financieringsvraagstuk structureel op te lossen. Zo vinden er verkennende gesprekken plaats tussen netbeheerders, aandeelhouders en de Rijksoverheid over de vraag of en hoe het Rijk mede invulling kan geven aan de kapitaalbehoefte van de regionale netwerkbedrijven.
Ook kijken we kritisch naar onze eigen kosten en uitgaven. In 2018 zijn we gestart met structurele kostenbesparingen. Dat heeft er inmiddels toe geleid dat in 2021 al € 160 miljoen op jaarbasis wordt bespaard. De ACM ziet erop toe dat de kosten die wij via de tarieven in rekening brengen bij onze klanten redelijk zijn en vereist dat wij efficiënt werken. Ze kijkt daarbij naar de kosten die alle regionale netbeheerders maken. Het gemiddelde van al die kosten wordt de maatstaf of de benchmark genoemd. Liander zat de afgelopen jaren boven de benchmark. Door onder andere het kostenbesparingsprogramma zitten we nu op de benchmark. Dit is een succes dat we met alle collega's gerealiseerd hebben en betekent concreet dat we méér geld kunnen investeren in onze netten.
We werken proactief aan versnelling
Onze maatschappelijke opdracht is helder: onze productie moet tot 2025 fors stijgen, om aan de toenemende vraag te voldoen. Hier werken we elke dag keihard aan. Dit vraagt van ons dat we groter gaan denken en sneller gaan leveren. We moeten ons werk anders aanpakken. Niet alleen het energiesysteem is in transitie; dat zijn wij zelf ook. Om echt te kunnen versnellen, passen we onze organisatie aan: we worden wendbaarder, slagvaardiger en kostenefficiënter. We zijn doorgegaan met de inzet op leiderschapsontwikkeling en we werken slimmer samen. Om de productiviteit omhoog te brengen, versterkten we onze strategie om meer werk te realiseren. Onderdelen hiervan zijn onder meer dat we nog beter gebruikmaken van de capaciteit in de markt, doordat we grote werkpakketten uitbesteden en aanbestedingstrajecten sneller afronden. Ook modulair bouwen draagt hieraan bij, omdat we daarmee stations sneller kunnen realiseren. Daarnaast werken we aan de digitalisering van ons huidige netwerk, zodat we dat beter kunnen benutten.
Om al het werk voor onze klanten te kunnen verzetten, hebben we nog veel meer technische collega's nodig. In 2021 hebben we 469 nieuwe technische collega's verwelkomd. Ook hier was vanwege de coronapandemie en bijbehorende beperkingen een omslag in denken nodig. Om meer mensen te enthousiasmeren voor een baan in de techniek, zijn we gestart met online webinars voor mensen die interesse hebben in het werk van een elektromonteur, inclusief een virtueel kijkje in de monteursbus. Met deze vernieuwende aanpak wonnen we de Werf & Award. De jury loofde Alliander voor het snelle aanpassingsvermogen aan nieuwe omstandigheden.
We willen samen optrekken
Het waarmaken van de opgave die voor ons ligt kunnen wij echter niet alleen. De hoeveelheid schakels in het proces, ingewikkelde en langlopende vergunningsprocedures, de schaarste van benodigde fysieke ruimte en het schrijnende tekort aan technici én materialen in Nederland, zorgen voor lange doorlooptijden. Er is vanuit de overheid meer regie nodig, bijvoorbeeld op ruimtelijke keuzes en reserveringen in de openbare ruimte. Ook doorlooptijden van procedures moeten veel korter. Het duurt op dit moment gemiddeld zeven jaar voordat een transformatorstation gebouwd is. In die tijd kunnen nieuwe woonwijken, bedrijven, supermarkten of basisscholen in gebieden waar onvoldoende capaciteit is, geen aansluiting krijgen of uitbreiden. Om écht meters te kunnen maken, is nieuwe wetgeving essentieel en is een doorbraak nodig in de aanpak van het chronische en grote tekort aan technisch personeel. We blijven samen met overheid en andere sectoren optrekken, zodat we echt fundamenteel anders gaan kijken naar deze uitdagingen.
We geven invulling aan een duurzame toekomst
We zijn elke dag trots dat we mogen werken aan de verduurzaming van de energievoorziening. Daarin schuilt dan ook onze grootste maatschappelijke impact. Dat doen we vanuit een organisatie die transparant is en zal blijven op haar brede impact op de samenleving. En we blijven werken aan een klimaatneutrale, circulaire en inclusieve organisatie.
Samen maken we het waar
Dagelijks werken duizenden collega’s van Alliander en onze aannemers aan het energienet van vandaag en de toekomst. Net als vorig jaar, vroeg de wereldwijde coronapandemie in 2021 om de nodige flexibiliteit in ons werk en daarbuiten. We hebben een goede modus gevonden om online samen te werken. Tegelijkertijd zien we dat het fysieke contact een cruciale schakel blijft binnen teams. Door de stap te maken naar hybride werken, combineren we het beste van twee werelden. We werken online waar dat kan en fysiek samen waar dat nodig is. Het werk en de sociale binding zijn hierbij leidend. Voor onze medewerkers buiten geldt dat zij hun werk zo veilig en goed mogelijk uitvoeren, ondersteund met het branchebrede protocol ‘Samen veilig doorwerken’.
In een jaar vol uitdagingen en veranderingen konden we altijd rekenen op het vakmanschap, de energie en de enorme betrokkenheid van onze collega’s. Zo zorgen we er samen voor dat het licht brandt, de huizen warm zijn en de bedrijven draaien. Daar zijn we trots op en daar danken we al onze collega’s hartelijk voor.
Raad van Bestuur Alliander, 21 februari 2022
Vlnr: Maarten Otto (CEO), Walter Bien (CFO), Marlies Visser (COO), Daan Schut (CTO)