Trends en ontwikkelingen
Bij het uitvoeren van onze taak is het belangrijk te weten welke factoren van invloed kunnen zijn op onze activiteiten. In dit hoofdstuk beschrijven we de belangrijkste trends en ontwikkelingen om ons heen en wat we hiermee doen.
Trend 1: Klimaatdoelen zijn aangescherpt
In het nieuwe regeerakkoord zijn de doelstellingen voor CO2-reductie verder aangescherpt. Het kabinet volgt de Europese Commissie door te streven naar 55% CO2-reductie in 2030, met een pakket aan maatregelen dat optelt tot 60%. Hiermee wil het kabinet niet alleen voldoen aan het Europese streven ‘Fit For 55’, maar ook vooroplopen. Daarnaast zijn op de Klimaattop van Glasgow in november 2021 afspraken gemaakt om de opwarming van de aarde te beperken.
In het nationale Klimaatakkoord is afgesproken dat extra vraag naar elektriciteit wordt opgevangen met de inpassing van extra opwek. Dat betekent dat mogelijk extra opwek op land nodig is ten opzichte van de 35 TWh uit de Regionale Energiestrategieën. Daar staat tegenover dat het kabinet € 35 miljard vrijmaakt voor een fonds voor nieuwe energie-infrastructuren (CCS, waterstof, warmte en naar verwachting vooral hoogspanningsnetten).
Trend 2: De vraag naar elektriciteit groeit explosief
De energietransitie is de afgelopen jaren sterk op gang gekomen. Dit geldt niet alleen voor duurzame energieproductie, maar ook voor de afhankelijkheid van elektriciteit. De vraag naar elektriciteit groeit explosief. Deze trend is bijvoorbeeld zichtbaar in Amsterdam. Op ons elektriciteitsstation Hemweg, dat grote delen van de stad voedt met elektriciteit, hebben grootverbruikers het afgelopen jaar vier keer méér vermogen aangevraagd dan in de tien voorgaande jaren. Bij de toenemende vraag naar elektriciteit speelt een aantal onderliggende ontwikkelingen.
De economie heeft zich hersteld
Na enkele kwartalen van economische krimp als gevolg van corona, heeft de economie zich in 2021 sterk hersteld. Daardoor groeit de vraag naar nieuwe aansluitingen en vermogen voor bedrijven en nieuwbouwwoningen.
De groei van decentrale opwek zet door
De groei van decentrale opwek uit zonne-energie blijft de komende jaren doorzetten. Op dit moment is circa 4,4 GW aan zonne-energie geïnstalleerd in onze netten. Richting 2030 zal dit nog twee tot vier keer zoveel worden. Hierin zien we ook een trend naar meer zonnepanelen op daken in plaats van grootschalige zonneweides. Mogelijk versnelt de trend verder door aangescherpte duurzaamheidsdoelstellingen.
Veel nieuwe duurzame woningen
Sinds 2019 is duidelijk dat we in Nederland voor een enorme woningbouwopgave staan. Tussen 2021 en 2030 moeten meer dan 1 miljoen woningen worden bijgebouwd om het woningtekort op te lossen. We zien bovendien een trendbreuk in de vermogensvraag van duurzame woningen door het besluit om nieuwbouwwoningen niet langer met aardgas te verwarmen. Het gevraagde elektrisch vermogen van een duurzame woning is hoger dan dat van een aardgaswoning. De toegenomen woningbouwopgave én het toegenomen vermogen per woning zorgt ervoor dat deze trend acht jaar is versneld is ten opzichte van 2019.
Sterke groei van hybride warmtepompen
De warmtetransitie in de gebouwde omgeving loopt minder snel dan aanvankelijk gedacht. Tot 2030 verwachten we wel een sterke groei van de toepassing van hybride warmtepompen. Daarna voorzien we een grote groei van all-electric oplossingen en warmtenetten op lage- en middentemperatuur. Tot 2030 verwachten we een extra vermogensgroei op elektriciteitsnetten van 500 tot 700 MW.
Aantal elektrische auto’s groeit
Het aantal elektrische auto’s groeit richting 2030 naar circa 1,6 miljoen. Voor de benodigde laadinfrastructuur zijn de komende jaren enkele tienduizenden extra aansluitingen voor publieke laadinfrastructuur nodig. Ook verwachten we dat het aantal netaansluitingen voor hoog-vermogen-snelladers met enkele honderden stijgt tot 2030. Op basis van scenario-analyse verwachten we een extra vermogensvraag van circa 600 MW in 2030 op onze stations. Met de opkomst van elektrisch stedelijk vrachtvervoer en elektrische bestelbussen zien we dat deze trend met circa drie jaar versneld is ten opzichte van 2019.
Meer nieuwe datacenters, op nieuwe locaties
Door de digitalisering van de samenleving blijft de vraag naar datacenters in Europa onverminderd hoog. De ontwikkeling van de totale vermogensvraag is zes jaar sneller gegaan dan aanvankelijk werd gedacht. Daarbij zien we ook dat datacenterlocaties steeds meer verschuiven over het land. Tot op heden waren voornamelijk de regio’s Amsterdam en Haarlemmermeer hotspots voor nieuwe datacenters. We zien nu ook steeds vaker nieuwe datacenters in omliggende regio's, zoals de Flevopolder. Tot 2030 voorzien we circa 2 GW extra vermogensgroei van datacenters in ons verzorgingsgebied.
De industrie verduurzaamt
De energiehuishouding van de industrie gaat flink op de schop. We hebben de afgelopen twee jaar al een trendbreuk gezien qua vermogensvraag bij deze klantengroep. De verwachte vermogensgroei voor industrie laat de komende negen jaar een sterke groei zien. De bij Alliander aangesloten bedrijven denken na over elektrificatie, aanpassing van het proces en/of gebruik van duurzame gassen als alternatief voor het gebruik van fossiele brandstoffen. We zien dat met name de interesse in hybride elektrificatie en e-boilers toeneemt. Hierdoor verwachten we circa 400 MW impact op onze netten tot 2030.
Trend 3: Tekort aan technisch personeel en materiaal
De arbeidsmarkt is meer gespannen dan in de afgelopen tien jaar. Dat is met name voelbaar in de voor Alliander kritieke functiegroepen in techniek en ICT. De energietransitie vraagt om een enorme uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet en daar zijn technici voor nodig.
Personeelstekort
In 2021 is het aantal openstaande vacatures voor technische beroepen gestegen naar boven de 100.000. De historisch lage werkloosheid heeft geleid tot een vacaturedruk van 1:32 voor elektrotechnici. Dat wil zeggen dat een werkzoekende elektrotechnicus gemiddeld kan kiezen uit 32 vacatures. In het westen van Nederland is deze vacaturedruk zelfs 1:55. Dit beperkt netbeheerders en andere bedrijven in het opschalen van hun werkzaamheden. Daarmee komt de uitvoering van de energietransitie onder druk, terwijl het aantal studenten in technische studies daalt. In totaal komen netbeheerders en ketenpartners daardoor de komende vier jaar 13.000 technici tekort om de klimaatdoelen te halen. Om die doelen wél te halen moeten we dus niet harder werven onder de huidige technici, maar vooral ook het aantal technici vergroten. Gelukkig onderkent het kabinet de noodzaak van het oplossen van het tekort aan technici in het regeerakkoord als randvoorwaarde voor de energietransitie.
Materiaaltekort
Naast schaarste op de arbeidsmarkt is ook schaarste aan materialen en grondstoffen die nodig zijn voor de energietransitie. Op de korte termijn ondervinden we stijgende kosten en levertijden voor bijvoorbeeld kabels en transformatoren. Grondstoffen zijn wereldwijd minder goed te verschepen. Daarnaast zitten veel productielijnen momenteel aan hun maximale capaciteit. Op de lange termijn vormen de wereldvoorraden van bijvoorbeeld iridium en kobalt een uitdaging voor het realiseren van de wereldwijde klimaatdoelstellingen.
De impact op Alliander
Bij al deze trends realiseren we ons dat de energietransitie in Nederland een bottom-up proces is. Overheidsstimulering en veranderende marktprijzen hebben grote invloed op de richting én het tempo van de transitie. Dat maakt de transitie lastiger te voorspellen. De impact van deze trends op Alliander is enorm. Alleen al in Amsterdam is in zeven jaar een verdubbeling van het beschikbare vermogen nodig om aan de vraag te kunnen voldoen. Voor ons hele verzorgingsgebied gaat het om tientallen nieuwe grote elektriciteitsstations, duizenden transformatorhuisjes en vele duizenden kilometers kabel die nodig zijn om aan de vraag te kunnen voldoen.
Wat doet Alliander met deze trends en ontwikkelingen?
De trends, ontwikkelingen en vraagstukken in de wereld om ons heen hebben we doorvertaald in onze strategie. Daarin staat beschreven hoe we als bedrijf omgaan met de uitdagingen in het veranderende energiesysteem. In onze SWOT-analyse is te zien waar voor onze organisatie kansen en uitdagingen liggen.